(Όποιος νόμισε ότι τα δύσκολα τελείωσαν θα αλλάξει άποψη)
Μιλάτε στο βιβλίο σας για ένα ψέμα και κάποια μεγάλα κενά στην Ορθόδοξη Θεολογία. Ποια είναι τα μεγαλύτερα ψέματα και κενά που έχετε διαπιστώσει;
Έχουν να κάνουν όλα με τη διδασκαλία για το πρόσωπο του Χριστού. Οι θεολόγοι της Εκκλησίας είχαν δώσει πολύ συγκεκριμένα νοήματα στο Θεό Λόγο, γενικότερα στην έννοια της Θεότητας καθώς και στην έννοια της Σωτηρίας.
Αυτές οι έννοιες είναι λογικά οικοδομήματα, που χτίστηκαν με υλικά από τη γνώση περί ανθρώπου και κόσμου εκείνης της εποχής. Οι γνώσεις των θεολόγων του Μεσαίωνα δεν έχουν καμία σχέση με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα. Γι’ αυτό, ενώ αυτές οι έννοιες είχαν νόημα εκείνη την εποχή, σήμερα πλέον δεν έχουν.
Υπάρχει ένα κενό, για παράδειγμα, το οποίο εκφράζεται στο θεμελιώδες ερώτημα: ο Χριστός είχε ή δεν είχε πειρασμούς; Εάν είχε, ανατρέπεται όλο το θεολογικό οικοδόμημα περί της Σωτηρίας. Εάν δεν είχε, τότε δεν είχε την ανθρώπινη φύση όπως την ξέρουμε τώρα.
Ακόμα, η εντελώς ψευδής ιδέα ότι αυτός κόσμος στον οποίο ζούμε είναι μεταπτωτικός, έχει στιγματίσει όλο το δυτικό κόσμο. Επίσης η χριστιανική διδασκαλία είναι τυπικά δυαλιστική. Προϋποθέτει ότι ο άνθρωπος είναι ένας, αλλά αποτελείται από δύο ουσίες, εκ των οποίων η ψυχή έχει προτεραιότητα, γεγονός που αντιβαίνει σε πλήθος εμπειρικών δεδομένων.
Πώς εννοείτε την ψυχή;
Όπως την εννοεί η παραδοσιακή Θεολογία, ότι δηλαδή ο άνθρωπος αποτελείται από το σώμα και την ψυχή, η οποία επιβιώνει μετά το θάνατο. Ο δυαλισμός της Εκκλησίας οδηγεί σε λανθασμένες ερμηνείες, σχετικά με τη συμπεριφορά του ανθρώπου.
Παραδείγματος χάριν, η σεξουαλικότητα θεωρείται ως κάτι, το οποίο πηγάζει από την ψυχή. Δεν τη διαχειρίζεται ως κάτι, το οποίο είναι εγγεγραμμένο στο σώμα. Ουδέν αναληθέστερο, διότι όπως ξέρουμε σήμερα κάθε άνθρωπος έχει μια συγκεκριμένη βιολογία που καθορίζει τη σεξουαλικότητά του, η οποία ό,τι και να κάνει δεν αλλάζει. Πρέπει να αλλάξει το σώμα για να αλλάξει η σεξουαλική συμπεριφορά, κάτι το αδιανόητο για την εκκλησιαστική προσέγγιση.
Το ίδιο πράγμα ισχύει για το θυμό και τη θλίψη. Η Εκκλησία θεωρεί ότι η ψυχή είναι η πηγή των συναισθημάτων, άρα μπορεί να θεραπευτεί υποτιμώντας ή αγνοώντας χαρακτηριστικά την ουσιώδη προτεραιότητα του σώματος στην παραγωγή και έκφραση του ψυχικού μας κόσμου
Ένα άλλο ζήτημα που μου έκανε εντύπωση στο βιβλίο σας είναι η αναφορά σας στο μυστήριο του βαφτίσματος.
Υπάρχει διαδεδομένη η αντίληψη ότι όποιος έχει βαφτιστεί θα σωθεί. Η ιδέα όμως ότι όλοι, έστω όλοι οι βαπτισμένοι, σωζόμαστε δεν προκύπτει από πουθενά. Αντιθέτως υπάρχει η σαφής διδασκαλία ότι ο αβάφτιστος θα καταλήξει στην Κόλαση…
Ενδεικτικό αυτής της αντίληψης είναι μια γνωστή ιστορία. Κάποτε ο γέρο-Παΐσιος, ταξιδεύοντας για την Αυστραλία, ενώ πετούσε πάνω από την Ινδία, αισθάνθηκε λέει παγωμάρα, γιατί από κάτω ήταν οι Ινδοί που δεν έχουν βαφτιστεί χριστιανοί…
Αυτές οι αντιλήψεις, όσο κι αν ακούγονται αστείες, έφτασαν μέχρι τις μέρες μας και εξακολουθούν να είναι πιστευτές στα μοναστήρια και στον εκκλησιαστικό χώρο.
Κάτι ανάλογο, συμβαίνει και με το «μυστήριο» του γάμου…
… Δηλαδή;
Ο γάμος μέχρι τον 10ο αιώνα ήταν μια απλή, πολιτική τελετή, χωρίς καμία συμμετοχή ιερέα. Αυτό δηλαδή που πάει να γίνει και σήμερα. Ήταν ένα νομικό γεγονός, το οποίο έντυσαν τότε με ένα θρησκευτικό μανδύα, για λόγους εξουσίας. Ο ιερέας λοιπόν εμφανίζεται στο γάμο τον 10ο αιώνα. Σήμερα η Εκκλησία θεωρεί ότι δεν υπάρχει γάμος αν δεν υπάρχει ιερέας!
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένας πατερικός λόγος περί γάμου, που να απευθύνεται δηλαδή προς τους έγγαμους. Όλες οι αναφορές στον γάμο και του εγγάμους γίνονται σε λόγους για τον μοναχισμό και τους αγάμους!
Από τα λόγια σας, και πολύ περισσότερο στο βιβλίο σας, φαίνεται καθαρά ότι θεωρείτε τελείως αναξιόπιστη τη χριστιανική θρησκεία. Ο χριστιανισμός όμως βασίζεται στα Ευαγγέλια. Οπότε εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Πόσο αξιόπιστα είναι τα Ευαγγέλια; Πόσο αξιόπιστα μεταφέρουν τα λόγια του ίδιου του Ιησού;
Κατ’ αρχήν κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιοι και πότε έγραψαν τα Ευαγγέλια. Η άποψή μου είναι ότι ενδεχομένως μας δίνουν μια εικόνα για τα λόγια του Ιησού, αλλά όχι ότι τα μεταφέρουν πιστά. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι πρόκειται για συνειδητή διαστρέβλωση, αλλά για μια φυσική διαδικασία.
Σε μια εποχή και σε μια κοινωνία που αναζητά θρησκείες και αξίες, το να εκληφθεί ένας χαρισματικός άνθρωπος ως Μεσσίας και στη συνέχεια να αναπτυχθεί μια θρησκεία και μια φιλοσοφία, η οποία βασίζεται σε δικά του οράματα και ιδέες, είναι κάτι φυσικό. Στη συνέχεια, η κοινότητα θα προσπαθήσει να διαδώσει τις ιδέες της και να κυριαρχήσει στην κοινωνία, όπως και έγινε.
Παρά ταύτα, είναι εκπληκτικό ότι μια διδασκαλία προερχόμενη από έναν χαρισματικό άνθρωπο, όπως ισχυρίζεστε, διαδόθηκε τόσο πολύ και άντεξε 2000 χρόνια. Λέτε αυτό να έγινε χωρίς τη θεϊκή παρέμβαση;
Δεν είναι και τόσο εκπληκτικό! Αν αυτή η διδασκαλία ήταν πραγματικά θεόπνευστη, τότε θα έλεγε κανείς ότι αυτός ο Θεός που μας την φανέρωσε έπαψε να ασχολείται μαζί της, αδιαφορεί αν η διδασκαλία Του διαστρεβλώνεται κακοποιείται.
Έχουμε μάλλον μια διδασκαλία που εξελίσσεται με όρους ιστορικούς. Αλλά και ιστορικά, όσον αφορά την πρακτική της διάσταση, βλέπουμε ότι είναι μια διδασκαλία ανεφάρμοστη, άρα αποτυχημένη. Για ποιο λόγο να συνεχίσω να πιστεύω ότι ο πυρήνας της ήταν θεόπνευστος;
Αντίθετα, πιστεύω ότι ο πυρήνας αυτός ήταν ανάλογος του Κορανίου ή του Βουδισμού, που επίσης είχαν μια εκπληκτική διάδοση. Στα χρόνια μας, υπάρχουν θρησκευτικά κινήματα με περισσότερους οπαδούς από όσους είναι ορθόδοξοι χριστιανοί στην Ελλάδα. Γιατί θα πρέπει απαραίτητα, αυτό που έχει φτάσει σε εμάς να είναι το μοναδικό;
Ο χαρισματικός, είναι ένας ανώτερος τύπος ανθρώπου;
Δεν θα το έλεγα έτσι. Ο χαρισματικός είναι ένας ιδιαίτερος τύπος ανθρώπου που έχει πρόσβαση στον εσωτερικό κόσμο. Όλοι έχουμε πρόσβαση σε αυτόν τον πνευματικό κόσμο, απλά δεν την βιώνουμε με την ίδια ποιότητα ή την ίδια ένταση. Κάποιοι καταλαβαίνουν περισσότερα πράγματα, κάποιοι τα διαισθάνονται και κάποιοι άλλοι όχι. Αυτό μπορεί κανείς να το εξασκήσει και να το αναπτύξει.
Το πιο κοντινό παράδειγμα είναι η μουσική. Μπορεί κάποιος να είναι άμουσος, μπορεί κάποιος να διαισθάνεται και να απολαμβάνει τη μουσική, αλλά μπορεί και κάποιος άλλος να την καλλιεργεί και να είναι τόσο χαρισματικός, ώστε να γράφει τη δική του μουσική.
Στο βιβλίο σας υπάρχει ένα μεγάλο κεφάλαιο στο οποίο μιλάτε για τη λειτουργία του κόσμου και θέλω να σας ρωτήσω, από αυτά που εσείς καταλαβαίνετε: ο κόσμος δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο ή ο άνθρωπος δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει κάποια αναγκαιότητα του κόσμου;
Για να απαντήσει κανείς αυτή την ερώτηση, πρέπει να βγει έξω από τον κόσμο. Η δική μου αίσθηση είναι πως είναι αδύνατον, όλος αυτός ο κόσμος να δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο ή να σχετίζεται με αυτόν. Μου φαίνεται πιο λογικό, ότι ο άνθρωπος είναι προϊόν μιας διαδικασίας, η οποία παράγει πράγματα.
Εφόσον παντού οι νόμοι είναι ίδιοι πρέπει να υπάρχουν και κάποιοι άλλοι «άνθρωποι» σε άλλα μέρη του σύμπαντος. Κάποιες άλλες μορφές νοημοσύνης, σαν την δική μας.
Έχουν να κάνουν όλα με τη διδασκαλία για το πρόσωπο του Χριστού. Οι θεολόγοι της Εκκλησίας είχαν δώσει πολύ συγκεκριμένα νοήματα στο Θεό Λόγο, γενικότερα στην έννοια της Θεότητας καθώς και στην έννοια της Σωτηρίας.
Αυτές οι έννοιες είναι λογικά οικοδομήματα, που χτίστηκαν με υλικά από τη γνώση περί ανθρώπου και κόσμου εκείνης της εποχής. Οι γνώσεις των θεολόγων του Μεσαίωνα δεν έχουν καμία σχέση με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα. Γι’ αυτό, ενώ αυτές οι έννοιες είχαν νόημα εκείνη την εποχή, σήμερα πλέον δεν έχουν.
Υπάρχει ένα κενό, για παράδειγμα, το οποίο εκφράζεται στο θεμελιώδες ερώτημα: ο Χριστός είχε ή δεν είχε πειρασμούς; Εάν είχε, ανατρέπεται όλο το θεολογικό οικοδόμημα περί της Σωτηρίας. Εάν δεν είχε, τότε δεν είχε την ανθρώπινη φύση όπως την ξέρουμε τώρα.
Ακόμα, η εντελώς ψευδής ιδέα ότι αυτός κόσμος στον οποίο ζούμε είναι μεταπτωτικός, έχει στιγματίσει όλο το δυτικό κόσμο. Επίσης η χριστιανική διδασκαλία είναι τυπικά δυαλιστική. Προϋποθέτει ότι ο άνθρωπος είναι ένας, αλλά αποτελείται από δύο ουσίες, εκ των οποίων η ψυχή έχει προτεραιότητα, γεγονός που αντιβαίνει σε πλήθος εμπειρικών δεδομένων.
Πώς εννοείτε την ψυχή;
Όπως την εννοεί η παραδοσιακή Θεολογία, ότι δηλαδή ο άνθρωπος αποτελείται από το σώμα και την ψυχή, η οποία επιβιώνει μετά το θάνατο. Ο δυαλισμός της Εκκλησίας οδηγεί σε λανθασμένες ερμηνείες, σχετικά με τη συμπεριφορά του ανθρώπου.
Παραδείγματος χάριν, η σεξουαλικότητα θεωρείται ως κάτι, το οποίο πηγάζει από την ψυχή. Δεν τη διαχειρίζεται ως κάτι, το οποίο είναι εγγεγραμμένο στο σώμα. Ουδέν αναληθέστερο, διότι όπως ξέρουμε σήμερα κάθε άνθρωπος έχει μια συγκεκριμένη βιολογία που καθορίζει τη σεξουαλικότητά του, η οποία ό,τι και να κάνει δεν αλλάζει. Πρέπει να αλλάξει το σώμα για να αλλάξει η σεξουαλική συμπεριφορά, κάτι το αδιανόητο για την εκκλησιαστική προσέγγιση.
Το ίδιο πράγμα ισχύει για το θυμό και τη θλίψη. Η Εκκλησία θεωρεί ότι η ψυχή είναι η πηγή των συναισθημάτων, άρα μπορεί να θεραπευτεί υποτιμώντας ή αγνοώντας χαρακτηριστικά την ουσιώδη προτεραιότητα του σώματος στην παραγωγή και έκφραση του ψυχικού μας κόσμου
Ένα άλλο ζήτημα που μου έκανε εντύπωση στο βιβλίο σας είναι η αναφορά σας στο μυστήριο του βαφτίσματος.
Υπάρχει διαδεδομένη η αντίληψη ότι όποιος έχει βαφτιστεί θα σωθεί. Η ιδέα όμως ότι όλοι, έστω όλοι οι βαπτισμένοι, σωζόμαστε δεν προκύπτει από πουθενά. Αντιθέτως υπάρχει η σαφής διδασκαλία ότι ο αβάφτιστος θα καταλήξει στην Κόλαση…
Ενδεικτικό αυτής της αντίληψης είναι μια γνωστή ιστορία. Κάποτε ο γέρο-Παΐσιος, ταξιδεύοντας για την Αυστραλία, ενώ πετούσε πάνω από την Ινδία, αισθάνθηκε λέει παγωμάρα, γιατί από κάτω ήταν οι Ινδοί που δεν έχουν βαφτιστεί χριστιανοί…
Αυτές οι αντιλήψεις, όσο κι αν ακούγονται αστείες, έφτασαν μέχρι τις μέρες μας και εξακολουθούν να είναι πιστευτές στα μοναστήρια και στον εκκλησιαστικό χώρο.
Κάτι ανάλογο, συμβαίνει και με το «μυστήριο» του γάμου…
… Δηλαδή;
Ο γάμος μέχρι τον 10ο αιώνα ήταν μια απλή, πολιτική τελετή, χωρίς καμία συμμετοχή ιερέα. Αυτό δηλαδή που πάει να γίνει και σήμερα. Ήταν ένα νομικό γεγονός, το οποίο έντυσαν τότε με ένα θρησκευτικό μανδύα, για λόγους εξουσίας. Ο ιερέας λοιπόν εμφανίζεται στο γάμο τον 10ο αιώνα. Σήμερα η Εκκλησία θεωρεί ότι δεν υπάρχει γάμος αν δεν υπάρχει ιερέας!
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένας πατερικός λόγος περί γάμου, που να απευθύνεται δηλαδή προς τους έγγαμους. Όλες οι αναφορές στον γάμο και του εγγάμους γίνονται σε λόγους για τον μοναχισμό και τους αγάμους!
Από τα λόγια σας, και πολύ περισσότερο στο βιβλίο σας, φαίνεται καθαρά ότι θεωρείτε τελείως αναξιόπιστη τη χριστιανική θρησκεία. Ο χριστιανισμός όμως βασίζεται στα Ευαγγέλια. Οπότε εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Πόσο αξιόπιστα είναι τα Ευαγγέλια; Πόσο αξιόπιστα μεταφέρουν τα λόγια του ίδιου του Ιησού;
Κατ’ αρχήν κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιοι και πότε έγραψαν τα Ευαγγέλια. Η άποψή μου είναι ότι ενδεχομένως μας δίνουν μια εικόνα για τα λόγια του Ιησού, αλλά όχι ότι τα μεταφέρουν πιστά. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι πρόκειται για συνειδητή διαστρέβλωση, αλλά για μια φυσική διαδικασία.
Σε μια εποχή και σε μια κοινωνία που αναζητά θρησκείες και αξίες, το να εκληφθεί ένας χαρισματικός άνθρωπος ως Μεσσίας και στη συνέχεια να αναπτυχθεί μια θρησκεία και μια φιλοσοφία, η οποία βασίζεται σε δικά του οράματα και ιδέες, είναι κάτι φυσικό. Στη συνέχεια, η κοινότητα θα προσπαθήσει να διαδώσει τις ιδέες της και να κυριαρχήσει στην κοινωνία, όπως και έγινε.
Παρά ταύτα, είναι εκπληκτικό ότι μια διδασκαλία προερχόμενη από έναν χαρισματικό άνθρωπο, όπως ισχυρίζεστε, διαδόθηκε τόσο πολύ και άντεξε 2000 χρόνια. Λέτε αυτό να έγινε χωρίς τη θεϊκή παρέμβαση;
Δεν είναι και τόσο εκπληκτικό! Αν αυτή η διδασκαλία ήταν πραγματικά θεόπνευστη, τότε θα έλεγε κανείς ότι αυτός ο Θεός που μας την φανέρωσε έπαψε να ασχολείται μαζί της, αδιαφορεί αν η διδασκαλία Του διαστρεβλώνεται κακοποιείται.
Έχουμε μάλλον μια διδασκαλία που εξελίσσεται με όρους ιστορικούς. Αλλά και ιστορικά, όσον αφορά την πρακτική της διάσταση, βλέπουμε ότι είναι μια διδασκαλία ανεφάρμοστη, άρα αποτυχημένη. Για ποιο λόγο να συνεχίσω να πιστεύω ότι ο πυρήνας της ήταν θεόπνευστος;
Αντίθετα, πιστεύω ότι ο πυρήνας αυτός ήταν ανάλογος του Κορανίου ή του Βουδισμού, που επίσης είχαν μια εκπληκτική διάδοση. Στα χρόνια μας, υπάρχουν θρησκευτικά κινήματα με περισσότερους οπαδούς από όσους είναι ορθόδοξοι χριστιανοί στην Ελλάδα. Γιατί θα πρέπει απαραίτητα, αυτό που έχει φτάσει σε εμάς να είναι το μοναδικό;
Ο χαρισματικός, είναι ένας ανώτερος τύπος ανθρώπου;
Δεν θα το έλεγα έτσι. Ο χαρισματικός είναι ένας ιδιαίτερος τύπος ανθρώπου που έχει πρόσβαση στον εσωτερικό κόσμο. Όλοι έχουμε πρόσβαση σε αυτόν τον πνευματικό κόσμο, απλά δεν την βιώνουμε με την ίδια ποιότητα ή την ίδια ένταση. Κάποιοι καταλαβαίνουν περισσότερα πράγματα, κάποιοι τα διαισθάνονται και κάποιοι άλλοι όχι. Αυτό μπορεί κανείς να το εξασκήσει και να το αναπτύξει.
Το πιο κοντινό παράδειγμα είναι η μουσική. Μπορεί κάποιος να είναι άμουσος, μπορεί κάποιος να διαισθάνεται και να απολαμβάνει τη μουσική, αλλά μπορεί και κάποιος άλλος να την καλλιεργεί και να είναι τόσο χαρισματικός, ώστε να γράφει τη δική του μουσική.
Στο βιβλίο σας υπάρχει ένα μεγάλο κεφάλαιο στο οποίο μιλάτε για τη λειτουργία του κόσμου και θέλω να σας ρωτήσω, από αυτά που εσείς καταλαβαίνετε: ο κόσμος δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο ή ο άνθρωπος δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει κάποια αναγκαιότητα του κόσμου;
Για να απαντήσει κανείς αυτή την ερώτηση, πρέπει να βγει έξω από τον κόσμο. Η δική μου αίσθηση είναι πως είναι αδύνατον, όλος αυτός ο κόσμος να δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο ή να σχετίζεται με αυτόν. Μου φαίνεται πιο λογικό, ότι ο άνθρωπος είναι προϊόν μιας διαδικασίας, η οποία παράγει πράγματα.
Εφόσον παντού οι νόμοι είναι ίδιοι πρέπει να υπάρχουν και κάποιοι άλλοι «άνθρωποι» σε άλλα μέρη του σύμπαντος. Κάποιες άλλες μορφές νοημοσύνης, σαν την δική μας.
Συνεχίζεται...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου