Έλαμψη απο το Park des Princes

Η πιθανότητα να δω ένα ολόκληρο ποδοσφαιρικό αγώνα είναι μικρή. Το ποδόσφαιρο πλην σπανίων περιπτώσεων το βαριέμαι. Το μπάσκετ όχι, μπορεί να παρακολουθήσω ένα ολόκληρο παιχνίδι. Προχθές πάντως, μάλλον από κούραση και έλλειψη διάθεσης για κάτι άλλο είδα σχεδόν ολόκληρο τον τελικό του Champions’ League. Λένε ότι η Μπαρτσελόνα έπαιξε πολύ καλά και δεν έχω λόγο να πω κάτι το αντίθετο. Και εμένα μου φάνηκε ότι νίκησε δίκαια.

Αργότερα όμως, στην φάση του ύπνου, θυμήθηκα ένα άλλο ανάλογο τελικό που παρακολούθησα, δεν θυμάμαι πού τον είδα, ούτε πότε, παρά μόνο το γήπεδο που έγινε, στο Παρίσι, στο Park des Princes. Οι ειδήμονες εύκολα θα βρουν πια χρονιά ήταν. Αυτός λοιπόν ο τελικός επιτάχυνε την δική μου αλλαγή πορείας και έκανε δύσκολη την ζωή ενός άλλου κληρικού!

Το ποδόσφαιρο μου ήταν και τότε το ίδιο αδιάφορο όπως και τώρα, για αυτό δεν θυμάμαι ποιες ομάδες παίζαν, αλλά αυτό που θυμάμαι είναι το τέλος. Τότε οι νικητές, που ήταν οι περισσότεροι θεατές πανηγύρισαν, όπως γίνεται συνήθως. Όμως σαν ένα ρεύμα, η χαρά τους έφθασε μέχρις εμένα, την αισθάνθηκα έντονα και χάρηκα και εγώ που χαιρόντουσαν τόσοι άνθρωποι. Οι θεατές ήταν, αυτό το θυμάμαι, 80000 άνθρωποι!

Και μετά άρχισα να σκέπτομαι: αν εγώ αισθάνομαι έτσι έντονα την χαρά αυτών των ανθρώπων και χαίρομαι μαζί τους, πως άραγε είναι δυνατόν να την απορρίπτει ή να μην την θέλει ο Θεός; Γιατί ήταν αυτονόητο ότι ήταν μια χαρά αμαρτωλή, ανθρώπων που ήταν μακριά από τον Θεό. Αυτή είναι η άποψη των ευλαβών χριστιανών που ασπαζόμουν και εγώ τότε. Ένοιωσα βαθιά ότι δεν είναι δυνατόν ο Θεός να μένει ασυγκίνητος στην χαρά και τα έντονα βιώματα τόσων ανθρώπων.

Ναι, αλλά το πράγμα πήγαινε και αλλού. Αν ο Θεός δεν μπορεί να μένει αδιάφορος για την χαρά των ανθρώπων, πως μπορεί να είναι αδιάφορος για την ευλάβειά τους και την πίστη σε Αυτόν. Πως είναι δυνατόν να μένει ασυγκίνητος και αδιάφορος για τις προσευχές και τα μυστήρια των καθολικών, που έστω ονομαστικά είναι εκατοντάδες εκατομμύρια; Πως είναι δυνατόν τα μυστήριά τους να είναι άκυρα, όπως διδάσκει η ορθόδοξη εκκλησία; Είναι δυνατόν να βλέπει ο Θεός την πίστη, τον αγώνα και την προσευχή τόσων ανθρώπων σαν να μην συμβαίνει τίποτα; Αν η χαρά του ποδοσφαίρου έχει μια αξία, πόση περισσότερη αξία πρέπει να έχουν τα μυστήρια της καθολικής εκκλησίας;

Και δεν σταμάτησα εδώ. Πίστευα ότι το νόημα της ζωής βρίσκεται στην θέωση. Και σκέφτηκα, τόσοι άνθρωποι που δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για αυτήν, η ζωή τους δεν έχει νόημα; Και μπορεί ο Θεός να αδιαφορεί για την α-νόητη ζωή τόσων ανθρώπων; Προφανώς το λάθος το κάνω εγώ. Και τα μυστήρια των Καθολικών είναι έγκυρα και το νόημα της ζωής, τουλάχιστον μιλώντας γενικά, δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά η θέωση.

Τα έλεγα όλα αυτά σε ένα εκλεκτό κληρικό και με αποπήρε! Φαίνεται όμως ότι τα δούλεψε μέσα του γιατί σε λίγο εξέφρασε δημοσίως την άποψη ότι τα μυστήρια των καθολικών δεν είναι άκυρα και μπήκε σε σοβαρούς μπελάδες. Ανάμεσα στις άλλες κατηγορίες που του αποδόθηκαν ήταν ότι παρέσυρε, ή ενθάρρυνε, δεν θυμάμαι ακριβώς και τον π. Αρσένιο Μέσκο! (τότε εξέδωσα τον Πλανήτη της Θεολογίας).

Μην σας ξαφνιάζει αυτό. Για την συντριπτική πλειοψηφία των ευλαβών χριστιανών, όσοι δεν αγωνίζονται για την θέωση, οδεύουν την οδό της απωλείας και βέβαια η χάρις του Θεού δρα μόνο στα πλαίσια της ορθόδοξης εκκλησίας. Τα γεγονότα που περιγράφω δεν έλαβαν χώρα κάποτε στο παρελθόν, το ματς πρέπει να έγινε στα έτη 1999 ή 2000…

Με αφορμή μια όπερα

Την Κυριακή το βράδυ πήγα στο Ηρώδειο και παρακολούθησα την παράσταση της όπερας Αΐντα. Δεν έχω πάει σε πολλές όπερες και έτσι δεν έχω ιδιαίτερες γνώσεις. Πλην όμως η παράσταση αυτή με γοήτευσε. Δεν ξέρω αν οι μουσικοί ήταν άψογοι, ή έκαναν λάθη εμένα όμως μου άρεσαν, μου άρεσε το έργο ως έργο, ως μουσική και ως μύθος. Αν και το Ηρώδειο είναι εντελώς άβολο, το έργο τελείωσε χωρίς να το πολυκαταλάβω.

Πλην όμως για μια ακόμα φορά ανάψαν μέσα μου τα κόκκινα λαμπάκια. Αισθάνθηκα και στην όπερα αυτή αυτόν τον κρυφό ρατσισμό που διακατέχει την δυτικοευρωπαίο και ο οποίος αποτυπώνεται συχνά στην τέχνη του κινηματογράφου αλλά προφανώς και στην όπερα.

Η ιστορία της όπερας αυτής είναι μια ακόμα αποτύπωση της τραγικότητας της ζωής του ανθρώπου και πιο ειδικά της ρομαντικής εκδοχής του έρωτα. Μου άρεσε, με συγκίνησε, αλλά και με ενόχλησε. Με ενόχλησε γιατί ο Βέρντι χρησιμοποιεί ως ήρωες τους αρχαίους Αιγύπτιους και Αιθίοπες, θεωρώντας ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν τις ίδιες αξίες, τις ίδιες ευαισθησίες και τις ίδιες αντιλήψεις με αυτές της Ευρώπης του 19ου αιώνα! Ωσάν να είναι δυνατόν να υπάρχει μόνο ένας τύπος ανθρώπου, αυτός της δυτικής Ευρώπης! Αυτό το ανιχνεύω συχνά σε ιστορικές ταινίες όπου κανείς βλέπει ήρωες άλλων εποχών και άλλων πολιτισμών να εκφράζουν τους σύγχρονους ευρωπαϊκούς προβληματισμούς.

Πράγματι για ένα μεγάλο μέρος των δυτικών, αυτό που για αυτούς έχει αξία, σημασία και νόημα είναι αυτονόητο ότι πρέπει να έχει την ίδια αξία, σημασία και νόημα σε όλες τις κοινωνίες του πλανήτη μας. Αυτή η στάση είναι ένα μίγμα ρατσισμού και ιμπεριαλισμού που εν πολλοίς ευθύνεται και για τον αδιέξοδο σύγχρονο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Εμένα προσωπικά με θυμώνει, αλλά με κάνει να σκεφτώ και άλλες όψεις του θέματος. Από μια άποψη βρίσκω δικαιολογημένη την στάση αυτή των δυτικών, ειδικά τον 19ο αιώνα, τότε που η παγκόσμια κυριαρχία της Δύσης ήταν αδιαμφισβήτητη. Δεν είχαν συμβεί οι παγκόσμιοι πόλεμοι ούτε βέβαια τα γεγονότα των ημερών μας.

Όμως αυτό που εντυπωσιάζει είναι το γεγονός ότι παράλληλα με αυτό το ρατσιστικό ρεύμα, στην δύση αναπτύχθηκε και το αντίθετο ρεύμα. Χιλιάδες επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων μελέτησαν και μελετούν τους άλλους πολιτισμούς με σεβασμό και ενδιαφέρον και αγάπη για αυτούς και η ύπαρξη αυτού ακριβώς του ρεύματος είναι που εμπεδώνει την πολιτιστική κυριαρχία της δύσης σε όλον τον πλανήτη.

Γιατί φανερώνει το γεγονός ότι ο δυτικός άνθρωπος, αν και υπερήφανος, υπερόπτης και εγωιστής είναι ένας ανοικτός άνθρωπος. Ένας άνθρωπος ανοικτός στην αυτοκριτική, στην πρόσληψη του νέου, την αλλαγή και την εξέλιξη, είναι έντονα προσανατολισμένος στο μέλλον, όχι εσχατολογικά αλλά ιστορικά.

Είναι πλήρης η αντίθεση με τον ανατολικό άνθρωπο που είναι έντονα στραμμένος στο παρελθόν και το μέλλον υπάρχει μόνο ως έσχατα, που η νομιμοποίησή του βρίσκεται όχι στο παρόν και το μέλλον, αλλά στο παρελθόν, είτε λέγεται άγιοι της ορθοδοξίας είτε λέγεται σαρία των μουσουλμάνων, μην έχετε καμιά αμφιβολία πρόκειται για την ίδια εσωτερική στάση...

Εγώ, (δεν) είμαι ρατσιστής!

Όταν πηγαίνω για αυτόνομη κατάδυση, φυσικά, πηγαίνω με οργανωμένο γκρουπ. Συχνά ανάμεσα στους άλλους συμμετέχοντες είναι και ένας εκπαιδευτής με μερικούς μαθητές του. Εμείς …οι παλιοί, πηγαίνουμε για την υποβρύχια βόλτα, και ο εκπαιδευτής με τους μαθητές μένει κοντά στο σκάφος και κάνει το μάθημα στους νέους δύτες.

Όλα καλά, εκτός από το ότι ο εκπαιδευτής είναι πολύ …χοντρός. Τον κοιτώ και λέω, μέσα στην στολή του χωρούν τρεις ή τέσσερις σαν εμένα. Οι μαθητές του είναι συνήθως άτομα νεαρής ηλικίας και γυναίκες. Όλοι μαζί δεν μπορούν να ισοφαρίσουν το βάρος του. Ε, κι’ αν υπερβάλω, υπερβάλω λίγο. Πολλές φορές οι μαθητές του, του αποδίδουν το τίτλο δάσκαλε με εμφανή σεβασμό. Προχθές μας κέρασε σαμπάνια για τα 25 χρόνια που ασχολείται με τις καταδύσεις.

Κάθε φορά που τον βλέπω μαζί με τους μαθητές του, το σκοτάδι που υπάρχει μέσα μου, βγαίνει στην επιφάνεια και μου λέει …γεια σου! Πράγματι, μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου ξεπετιέται η σκέψη, που αν την άφηνα να πάρει συγκεκριμένη φόρμα θα ήταν κάπως έτσι :μα πως είναι δυνατόν ένας τόσο χοντρός άνθρωπος να είναι δάσκαλος καταδύσεων;! Δεν προφταίνει η σκέψη να διατυπωθεί γιατί ακαριαία την ξαναστέλνω στα βάθη από τα οποία ήλθε. Πλην όμως προφτάνει να μου φανερώσει την αλήθεια: Εγώ είμαι ρατσιστής!

Και νάταν μόνο αυτό! Στο σχολείο έχω μια, τέλος πάντων, χοντρούλα μαθήτρια. Τα ελληνόπουλα είναι υπέρβαρα και με την επίσημη στατιστική βούλα, άρα δεν έχω μόνο μια χοντρούλα υπέρβαρη μαθήτρια. Αυτή όμως ειδικά, πέρα από του ότι είναι καλή μαθήτρια είναι χαρούμενη και αποπνέει μια αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία που θα ευχόμουν να είχαν όλοι!

Από τα ίδια λοιπόν σκοτεινά βάθη, ξεμυτά η σκέψη: Μα πως είναι δυνατόν να είναι (αυτή η χοντρή) χαρούμενη, δεν ξέρει τι την περιμένει; (τι περιμένει δηλαδή …τους χοντρούς!) Στα σκοτάδια του ψυχισμού μου, προφανώς, ο ήλιος ανατέλλει μόνο για τους αδύνατους, οι άλλοι είναι καταδικασμένοι να τους φάει το σκοτάδι… Έχω γρήγορα αντανακλαστικά, η σκέψη επιστρέφει πάραυτα από εκεί που ήλθε.

Ξέρω ότι το σκοτάδι είναι απαραίτητο στοιχείο της ζωής. Ο ρατσισμός υπάρχει εγγεγραμμένος στα γονίδιά μας. Είναι η παιδεία, η κουλτούρα, ο πολιτισμός που εξισορροπεί τα πράγματα. Πλην όμως και σε αυτά δεν μπορεί παρά να παρεισφρέει και ο ρατσισμός.

Δεν είναι όμως όλες οι περιπτώσεις ίδιες. Αναμφισβήτητα έχω μια ενδόμυχη ρατσιστική στάση απέναντι στους “χοντρούς”. Τουλάχιστον όμως είμαι αδύνατος! Για φαντασθείτε να ήμουν υπέρβαρος! Τότε μαζί με τον ρατσισμό θα συνυπήρχε και εσωτερικός διχασμός ή φαντασιοπληξία, ή διαφυγή στον χώρο του φανταστικού.

Είμαι κατά κάθε είδους ρατσισμού, αλλά το δεύτερο είδος το θεωρώ πολύ χειρότερο, δηλαδή επιβλαβέστερο και το “φέρον” υποκείμενο, από το πρώτο.

Θεωρώ λοιπόν ότι η μεσαιωνική (εκκλησιαστική) ελληνική κουλτούρα φέρει μέσα της τεράστιες ποσότητες από το δεύτερο είδος ρατσισμού. Το στοίχημά μας, ως νεοέλληνες, είναι να απαλλαγούμε από αυτό, να γίνουμε, τρόπος του λέγειν υγιείς ρατσιστές. Γιατί να μην είμαστε ρατσιστές δεν γίνεται…

Μαθαίνοντας στο Σχολείο

Το σχολείο, το Λύκειο Διονύσου, είναι για μένα ένα μεγάλο σχολείο… Δεν μαθαίνω γνώσεις, μαθαίνω τον εαυτό μου.

Προχθές ήμουν επιτηρητής στις ενδοσχολικές εξετάσεις. Λίγα λεπτά πριν τελειώσει η ώρα έχουν μείνει δυο-τρία παιδιά. Τότε μια μαθήτρια ζητά να ρωτήσει κάποια επεξήγηση από την συνάδελφο που εξέταζε το μάθημα. Μέσα μου αντέδρασα, είπα δεν είναι δίκαιο να ζητά εξηγήσεις αυτήν την στιγμή όταν σχεδόν όλοι οι άλλοι έχουν φύγει. Δεν μου έπεφτε λόγος, αλλά φαντάσθηκα, καθότι και αρχάριος, ότι η συνάδελφος θα αρνηθεί τις εξηγήσεις. Και αισθάνθηκα έκπληξη που την είδα με προθυμία να μιλά με την μαθήτρια…

Έχω εκπαιδεύσει τον εαυτό μου, όταν λειτουργώ ως δημόσιο πρόσωπο, παλιότερα ως κληρικός και τώρα ως εκπαιδευτικός, να διατηρώ και να εκφράζω τα ίδια συναισθήματα ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, και εμφάνισης των ανθρώπων με τους οποίους έρχομαι σε επαφή. Η συγκεκριμένη μαθήτρια είναι ένα εξαιρετικό άτομο από κάθε πλευρά και χαίρει της απόλυτης εκτίμησης και αγάπης μου. Σκεπτόμουν λοιπόν ότι αισθάνθηκα έτσι γιατί παρόλο που την εκτιμούσα πολύ δεν την διέκρινα από τα άλλα παιδιά και για μένα δεν ήταν φυσικό να της κάνω αυτό που λέμε το χατίρι.

Είναι όμως άραγε έτσι; Πράγματι έχω τα ίδια θετικά αισθήματα για όλα τα παιδιά του σχολείου, ή σχεδόν όλα, πλην όμως η εξαίρεση αυτή είναι άλλη ιστορία. Γρήγορα όμως θυμήθηκα δυο άλλες μαθήτριες σε άλλα τμήματα που με βάση αυτήν την αμεροληψία που (υποτίθεται ότι) φροντίζω να έχω, έκρινα ότι δεν έπρεπε να τις βάλω το άριστα. Ναι αλλά μέσα μου τρωγόμουν, δεν αναπαυόμουν, και, όπως κάνω σε ανάλογες περιπτώσεις, ρωτάω τους άλλους συναδέλφους μου. Καλά μου λένε αν δεν βάλεις σε αυτές το άριστα, σε ποιον θα το βάλεις, προφταίνεις να διορθώσεις τον βαθμό, διόρθωσέ τον. Δεν μπορείτε να φαντασθείτε με πόση χαρά τον διόρθωσα! Τι κι’ αν λογική έλεγε όχι, η καρδιά έλεγε ναι!

Τρία παιδιά που συνδυάζουν την επιμέλεια, την απόδοση, το ήθος αλλά κυρίως την προσωπικότητα. Σκέπτομαι: κέρδισαν πόντους στον αγώνα της ζωής, έτσι απλά, μόνο χάρη σε αυτήν την τελευταία. Μπορώ να πω με το χέρι στην καρδιά ότι αγαπώ περίπου το ίδιο όλα τα παιδιά, όλα είναι για μένα ίσα, αλλά προφανώς κάποια είναι …πιο ίσα! Χάρη στην προσωπικότητά τους.

Η προσωπικότητα, η αύρα που αποπνέει κανείς, είναι το ισχυρότερό του όπλο, το δυνατότερο ατού στον αγώνα της ζωής. Και όμως αυτήν την διάσταση της εκπαίδευσης ελκύει ελάχιστη προσοχή είτε από το σχολείο είτε από την οικογένεια. Είναι μεν φυσικό χάρισμα, αλλά επιδέχεται μεγάλης καλλιέργειας, και δεν άκουσα ποτέ κάποιον γονιό να στέλνει το παιδί του φροντιστήριο για να καλλιεργήσει την …προσωπικότητά του! Αν τύχει ένα παιδί να είναι προικισμένο έχει καλώς, αν όχι …ατύχησε!

Δεν είναι όμως αναγκαστικά έτσι, η προσωπικότητα καλλιεργείται και αναπτύσσεται. Και νομίζω ότι το μάθημα που διδάσκω, μαζί με κάποια άλλα, θα έπρεπε να έχουν αυτήν ακριβώς την στόχευση.

Μην με ρωτάτε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα…

Ο Ύπνος του Μεσημεριού

Χθες πήγα για την πρώτη φετινή βουτιά. Αυτόνομη κατάδυση με μπουκάλες. Η βουτιά υπέροχη, αλλά διαδοχικά λάθη του καπετάνιου και ο …δαίμων της θάλασσας την γαρνίρισαν με αρκετή ταλαιπωρία. Γύρισα αργά το μεσημέρι σπίτι εξουθενωμένος με απόλυτη ανάγκη για λίγο ύπνο.

Αμ δε! Μόλις κλείνω τα μάτια, γυναικείες στριγκλιές, παιδικά ουρλιαχτά και ανδρικά χαχανητά μου κάνουν πόλεμο νεύρων. Δεν χρειάζεται να μιλήσω για τον λαχταριστό ύπνο, αυτός έγινε όνειρο ανοιξιάτικου μεσημεριού.

Η γειτονιά μου, μου αρέσει πάρα πολύ. Ένας λόγος είναι το πράσινο και η απόσταση που χωρίζει τις οικοδομές μεταξύ τους. Ξέρω τους δράστες, αλλά δεν τους έχω δει ποτέ! Μας χωρίζει μια σειρά από δένδρα και …μια τέντα. Όμως μέσα στην ησυχία του σαββατιάτικου μεσημεριού, τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει την εισβολή των χαχανητών στα ταλαίπωρα αυτιά μου. Ούτε διπλά τζάμια ούτε ηχομόνωση ούτε τίποτα άλλο…

Όλο το μυστικό είναι να μην θυμώσεις, η αν θυμώσεις να θυμώσεις για τα καλά και να φωνάξεις την αστυνομία. Αφού δεν μπορώ να το κάνω αυτό καλύτερα να μην θυμώσω. Ωραία δεν θυμώνω, αλλά αφού δεν κοιμάμαι …σκέπτομαι. Αυτοί οι άνθρωποι είναι μόνιμη πηγή φασαρίας σε μια ήσυχη κατά τα άλλα γειτονιά. Τι σόι άνθρωποι είναι αυτοί; πως είναι τόσο ανάγωγοι, πως είναι τόσο απολίτιστοι; Και τότε θυμήθηκα …την τέντα!

Από το μπαλκόνι μου μας χωρίζουν τα δένδρα, από τον δρόμο όμως η τέντα. Ξέρετε αυτές οι τέντες που είναι τόσο συνήθεις στην Αθήνα. Μονίμως κατεβασμένες όσο πιο χαμηλά γίνεται στις βεράντες των σπιτιών. Και αμέσως βρήκα την απάντηση. Για τους ανθρώπους αυτούς, απλά εμείς οι Άλλοι, δεν υπάρχουμε. Αυτοί οι άνθρωποι είναι γνήσιοι Έλληνες, σαν όλους αυτούς τους συμπολίτες μας που οδηγούν, μιλούν, πολιτεύονται, σκέπτονται ή ακόμα και γράφουν εργασίες και βιβλία, σαν να μην υπάρχουν Άλλοι. Και δεν εννοώ ξένους, όχι δεν υπάρχει κανείς εκτός από τον εαυτό τους ή έστω μερικούς δικούς τους.

Με διάφορους τρόπους, μεθόδους και τεχνάσματα βγάζουν από το οπτικό τους πεδίο όλους όσοι δεν είναι δικοί τους. Οι άνθρωποι αυτοί, όπως και τόσοι άλλοι συμπολίτες μας που με την συμπεριφορά τους ταλαιπωρούν όλους τους άλλους, δεν είναι ούτε ανάγωγοι, ούτε απολίτιστοι, απλά έχουν εκπαιδευτεί να μπορούν να αγνοούν, κατά βούληση και κατά περίπτωση, τους Άλλους, όποιοι και να είναι αυτοί.

Πως θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, παρά μόνο εφόσον εμείς οι Έλληνες είμαστε φορείς ενός πολιτισμού που επιβιώνει εν πολλοίς στον χώρο της φαντασίας; Πως μπορεί να γίνει αλλιώς όταν ο άλλος διαψεύδει την περί του εαυτού μας ιδεατή εικόνα; Λέτε μια τέτοια γενικευμένη συμπεριφορά να μην έχει πολιτιστικές ρίζες;

Και ακολουθούν πιο σκληρά ερωτήματα, αλλά αυτά με άλλη αφορμή.

Συνέντευξη στο Άβατον ΙΙΙ

Πάντως, σε όλες τις εσωτερικές παραδόσεις διαγράφεται ένας σκοπός για τον άνθρωπο, πέρα από το να ζήσει απλώς, να κάνει παιδιά, να δουλέψει, να δημιουργήσει κοκ. Ένας σκοπός που έχει να κάνει με τη Θεότητα, την Ανώτατη Αλήθεια ή όπως αλλιώς το διατυπώνει κανείς. Το συμμερίζεστε αυτό;
Οτιδήποτε στο Χριστιανισμό ή εκτός αυτού, είναι δυνατόν στον πυρήνα του να έχει ένα αληθινό ψυχολογικής υφής στοιχείο. Ενδεχομένως, ο κάθε πολιτισμός να έχει τη δική του ονειρική γλώσσα και στο παρελθόν κατανοούσε αυτή την ονειρική γλώσσα με έναν απόλυτο τρόπο. Το πρόβλημα έγκειται, μονάχα σε αυτή την απολυτότητα.
Από τη στιγμή που εκλάβουμε την πτώση, την ενσάρκωση και άλλες διδασκαλίες του Χριστιανισμού ως ονειρικές εκφράσεις κάποιας άλλης, βαθύτερης ψυχολογικής πραγματικότητας, τότε αυτομάτως η χριστιανική διδασκαλία γίνεται ένας κήπος με πάρα πολλά όμορφα λουλούδια. Μπορεί κάποιος να τα πάρει, να τα χρησιμοποιήσει, κάποια να τα αφήσει, ή να τα πετάξει και κάποια να τα καλλιεργήσει και να τα αναπτύξει.
Αυτό μπορεί να το κάνει και με τις άλλες παραδόσεις. Αλλά ο καθένας θα είναι πιο αποτελεσματικός όταν ασχολείται με τον κήπο της δικής του παράδοσης. Έχω ήδη αναπτύξει και θα συνεχίσω να αναπτύσσω ένα φυσικό, νατουραλιστικό μοντέλο, το οποίο επιχειρεί την εξήγηση των διαφόρων παραδόσεων. Αυτό το μοντέλο, όπως το έχω σκεφτεί, μπορεί να δώσει μια ερμηνεία της ονειρικής γλώσσας όλων των θρησκευτικών παραδόσεων.

Αν δεχτούμε ότι ο συνηθισμένος άνθρωπος δεν είναι τέλειος αλλά κοιμάται, όπως αναφέρουν πολλές παραδόσεις, πόσο ασφαλείς μπορεί να είναι οι επιλογές του;
Ο άνθρωπος που κοιμάται δεν κάνει επιλογές. Όταν ξυπνήσει όμως, χρειάζεται κάποια κριτήρια για να κάνει τις επιλογές του. Το μοντέλο αυτό νομίζω ότι παρέχει τέτοια κριτήρια

Με άλλα λόγια, θα μπορεί κανείς να επιλέξει κάτι που κρίνει ότι του είναι χρήσιμο, για παράδειγμα, από το Χριστιανισμό και κάτι από το Βουδισμό, κι έτσι να κάνει τη δική του σύνθεση «σωτηρίας»;
Μπορώ να πω ναι, αλλά μπορεί να μη χρειαστεί τίποτα από όλα αυτά και να αρκεστεί στις γνώσεις, που του προσφέρουν οι ανθρωπιστικές επιστήμες και η επαφή του με την πραγματικότητα. Μπορεί να μη χρειαστεί να καταφύγω σε όλα «από λίγο», αλλά να δουλέψω με αυτό που έχω.

Ωστόσο, θα συμπεριλάβετε σε αυτό το μοντέλο και τις άλλες παραδόσεις. Θα είναι κάτι σαν μια νέα θρησκεία; Ένα νέο μοντέλο εξήγησης του κόσμου;
Όχι, δεν πρόκειται για κάποια νέα θρησκεία, αλλά για ένα μοντέλο εξήγησης του κόσμου, που περιλαμβάνει στοιχεία μεταφυσικής και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις, στα μεταφυσικά ερωτήματα της Φυσικής. Είναι ένα φιλοσοφικό μοντέλο, που απαντά στα φιλοσοφικά ερωτήματα της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης αλλά και στις βαθύτερες υπαρξιακές αναζητήσεις του ανθρώπου.

Ο Θεός, η αρχική «Πηγή» των πάντων, σύμφωνα με την παράδοση, έχει κάποια θέση στο φιλοσοφικό σας μοντέλο;
Από τη στιγμή που αυτή η Πηγή δεν μου δίνει σαφή και ξεκάθαρα στοιχεία για τον εαυτό της και ξέρω ότι με την επιστήμη δεν μπορώ να τη φτάσω, δεν έχει σημασία για μένα. Διότι ακόμα και αν μου δίνει στοιχεία, αυτά δεν φτάνουν ποτέ σε εμένα. Δεν έχω αποκλείσει το να υπάρχει κάτι, απλώς λέω ότι το να έχω μια ξεκάθαρα ορισμένη άποψη περί Αυτής, δεν έχει καμία «σωτηριολογική» σημασία. Δεν θα χαθώ, ούτε θα σωθώ αν πιστέψω ή δεν πιστέψω με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Ως άνθρωπος με περιέργεια, θέλω να ψάξω και να μάθω. Από τη μεταφυσική πλευρά έχει ενδιαφέρον να δω τι είναι ο Θεός, γιατί η μεταφυσική είναι μια γλώσσα, την οποία μπορώ να μοιραστώ με τους άλλους. Η Λύτρωση είναι ο σκοπός της ζωής μας, αλλά δεν έχει το νόημα που λέει η Εκκλησία.

Η έννοια της «Σωτηρίας» είναι κάτι που αφορά μόνο εσάς προσωπικά, ή εντάσσεται σε κάτι ευρύτερο;
Θεωρώ ότι είναι κάτι προσωπικό. Δεν είμαι προδιαγεγραμμένος να εξυπηρετήσω κάτι ευρύτερο. Αν όμως βρεθούμε διαφορετικοί άνθρωποι και ενώσουμε τις απόψεις μας, θα οδηγηθούμε σε μια κοινή δράση.
Η Ιστορία εξηγείται επαρκώς με τους κοινωνιολογικούς κανόνες ερμηνείας. Η πίστη στο ότι υπάρχει κάποιος εκεί πάνω, ο οποίος επεμβαίνει ώστε τα πράγματα να εξελίσσονται έτσι και όχι αλλιώς και μάλιστα η επέμβαση αυτή να γίνεται έτσι ώστε εγώ να μην την καταλαβαίνω, δεν έχει νόημα. Σαν μια ονειρική γλώσσα τη δέχομαι, αλλά ως οντολογική ερμηνεία όχι.

Στο βιβλίο σας λέτε ότι το ψέμα του χριστιανισμού καταρρέει σήμερα και ήδη κάνατε λόγο για ένα νέο μοντέλο, μια θεολογία εκτός χριστιανικής διδασκαλίας. Μάλιστα τονίζετε ότι ετοιμάζετε ένα νέο βιβλίο, όπου θα μιλάτε γι’ αυτή τη θεολογία και τη διέξοδο που θα προσφέρει σε σχέση με το αδιέξοδο του χριστιανισμού. Θα θέλατε να μας πείτε ποια είναι αυτή η διέξοδος;
Θεωρώ ότι αυτό το ψέμα έχει ήδη καταρρεύσει, απλά ακόμα δεν έχει γίνει απόλυτα συνειδητό. Καταρχήν η θεολογία υπήρξε πριν από τον Χριστό και τον Χριστιανισμό, κάποια στιγμή συνυπήρξε με αυτόν και θα συνεχίσει να υπάρχει όταν εξαφανιστεί ο Χριστιανισμός.
Στο νέο βιβλίο μου θα αναφέρομαι στο πρόβλημα του Θεού και στο πρόβλημα του ανθρώπου. Δηλαδή, το αν έφτιαξε κάποιος τον κόσμο, αν έχει κάποιο προορισμό ο άνθρωπος, αν υπάρχει κάποιος που μας κατευθύνει και μας φροντίζει. Η διέξοδος θα έρθει με τον εξής τρόπο: Εφόσον έχω ένα εργαλείο, το οποίο μου δίνει εξηγήσεις και ταυτόχρονα ψυχική άνεση, μπορώ να πάρω από το παρελθόν ό,τι μου χρειάζεται, και να αφήσω τα υπόλοιπα χωρίς ενοχές. Έχω λοιπόν ένα στέρεο σύστημα αντιλήψεων και με αυτό κάνω τις επιλογές μου.

Τέλος, μια προσωπική ερώτηση. Για χρόνια ήσασταν ιερωμένος. Το 2006 αποχωρήσατε από την Εκκλησία. Πώς νιώθετε έξω από το Σχήμα;
Νιώθω σαν 20χρονος που βγήκε στον κόσμο. Το Σχήμα μπορεί να λειτουργεί πάρα πολύ καλά σαν εξουσία αλλά καταστρέφει τους κληρικούς. Προσωπικά, νιώθω σαν να αρχίζω τη ζωή ξανά, σε μια προχωρημένη ηλικία και τη συνεχίζω από εκεί που την άφησα πριν από πολλά χρόνια.

Σύνεντευξη στο Άβατον ΙΙ

(Όποιος νόμισε ότι τα δύσκολα τελείωσαν θα αλλάξει άποψη)

Μιλάτε στο βιβλίο σας για ένα ψέμα και κάποια μεγάλα κενά στην Ορθόδοξη Θεολογία. Ποια είναι τα μεγαλύτερα ψέματα και κενά που έχετε διαπιστώσει;
Έχουν να κάνουν όλα με τη διδασκαλία για το πρόσωπο του Χριστού. Οι θεολόγοι της Εκκλησίας είχαν δώσει πολύ συγκεκριμένα νοήματα στο Θεό Λόγο, γενικότερα στην έννοια της Θεότητας καθώς και στην έννοια της Σωτηρίας.
Αυτές οι έννοιες είναι λογικά οικοδομήματα, που χτίστηκαν με υλικά από τη γνώση περί ανθρώπου και κόσμου εκείνης της εποχής. Οι γνώσεις των θεολόγων του Μεσαίωνα δεν έχουν καμία σχέση με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα. Γι’ αυτό, ενώ αυτές οι έννοιες είχαν νόημα εκείνη την εποχή, σήμερα πλέον δεν έχουν.
Υπάρχει ένα κενό, για παράδειγμα, το οποίο εκφράζεται στο θεμελιώδες ερώτημα: ο Χριστός είχε ή δεν είχε πειρασμούς; Εάν είχε, ανατρέπεται όλο το θεολογικό οικοδόμημα περί της Σωτηρίας. Εάν δεν είχε, τότε δεν είχε την ανθρώπινη φύση όπως την ξέρουμε τώρα.
Ακόμα, η εντελώς ψευδής ιδέα ότι αυτός κόσμος στον οποίο ζούμε είναι μεταπτωτικός, έχει στιγματίσει όλο το δυτικό κόσμο. Επίσης η χριστιανική διδασκαλία είναι τυπικά δυαλιστική. Προϋποθέτει ότι ο άνθρωπος είναι ένας, αλλά αποτελείται από δύο ουσίες, εκ των οποίων η ψυχή έχει προτεραιότητα, γεγονός που αντιβαίνει σε πλήθος εμπειρικών δεδομένων.

Πώς εννοείτε την ψυχή;
Όπως την εννοεί η παραδοσιακή Θεολογία, ότι δηλαδή ο άνθρωπος αποτελείται από το σώμα και την ψυχή, η οποία επιβιώνει μετά το θάνατο. Ο δυαλισμός της Εκκλησίας οδηγεί σε λανθασμένες ερμηνείες, σχετικά με τη συμπεριφορά του ανθρώπου.
Παραδείγματος χάριν, η σεξουαλικότητα θεωρείται ως κάτι, το οποίο πηγάζει από την ψυχή. Δεν τη διαχειρίζεται ως κάτι, το οποίο είναι εγγεγραμμένο στο σώμα. Ουδέν αναληθέστερο, διότι όπως ξέρουμε σήμερα κάθε άνθρωπος έχει μια συγκεκριμένη βιολογία που καθορίζει τη σεξουαλικότητά του, η οποία ό,τι και να κάνει δεν αλλάζει. Πρέπει να αλλάξει το σώμα για να αλλάξει η σεξουαλική συμπεριφορά, κάτι το αδιανόητο για την εκκλησιαστική προσέγγιση.
Το ίδιο πράγμα ισχύει για το θυμό και τη θλίψη. Η Εκκλησία θεωρεί ότι η ψυχή είναι η πηγή των συναισθημάτων, άρα μπορεί να θεραπευτεί υποτιμώντας ή αγνοώντας χαρακτηριστικά την ουσιώδη προτεραιότητα του σώματος στην παραγωγή και έκφραση του ψυχικού μας κόσμου

Ένα άλλο ζήτημα που μου έκανε εντύπωση στο βιβλίο σας είναι η αναφορά σας στο μυστήριο του βαφτίσματος.
Υπάρχει διαδεδομένη η αντίληψη ότι όποιος έχει βαφτιστεί θα σωθεί. Η ιδέα όμως ότι όλοι, έστω όλοι οι βαπτισμένοι, σωζόμαστε δεν προκύπτει από πουθενά. Αντιθέτως υπάρχει η σαφής διδασκαλία ότι ο αβάφτιστος θα καταλήξει στην Κόλαση…
Ενδεικτικό αυτής της αντίληψης είναι μια γνωστή ιστορία. Κάποτε ο γέρο-Παΐσιος, ταξιδεύοντας για την Αυστραλία, ενώ πετούσε πάνω από την Ινδία, αισθάνθηκε λέει παγωμάρα, γιατί από κάτω ήταν οι Ινδοί που δεν έχουν βαφτιστεί χριστιανοί…
Αυτές οι αντιλήψεις, όσο κι αν ακούγονται αστείες, έφτασαν μέχρι τις μέρες μας και εξακολουθούν να είναι πιστευτές στα μοναστήρια και στον εκκλησιαστικό χώρο.
Κάτι ανάλογο, συμβαίνει και με το «μυστήριο» του γάμου…

… Δηλαδή;
Ο γάμος μέχρι τον 10ο αιώνα ήταν μια απλή, πολιτική τελετή, χωρίς καμία συμμετοχή ιερέα. Αυτό δηλαδή που πάει να γίνει και σήμερα. Ήταν ένα νομικό γεγονός, το οποίο έντυσαν τότε με ένα θρησκευτικό μανδύα, για λόγους εξουσίας. Ο ιερέας λοιπόν εμφανίζεται στο γάμο τον 10ο αιώνα. Σήμερα η Εκκλησία θεωρεί ότι δεν υπάρχει γάμος αν δεν υπάρχει ιερέας!
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένας πατερικός λόγος περί γάμου, που να απευθύνεται δηλαδή προς τους έγγαμους. Όλες οι αναφορές στον γάμο και του εγγάμους γίνονται σε λόγους για τον μοναχισμό και τους αγάμους!

Από τα λόγια σας, και πολύ περισσότερο στο βιβλίο σας, φαίνεται καθαρά ότι θεωρείτε τελείως αναξιόπιστη τη χριστιανική θρησκεία. Ο χριστιανισμός όμως βασίζεται στα Ευαγγέλια. Οπότε εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Πόσο αξιόπιστα είναι τα Ευαγγέλια; Πόσο αξιόπιστα μεταφέρουν τα λόγια του ίδιου του Ιησού;
Κατ’ αρχήν κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιοι και πότε έγραψαν τα Ευαγγέλια. Η άποψή μου είναι ότι ενδεχομένως μας δίνουν μια εικόνα για τα λόγια του Ιησού, αλλά όχι ότι τα μεταφέρουν πιστά. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι πρόκειται για συνειδητή διαστρέβλωση, αλλά για μια φυσική διαδικασία.
Σε μια εποχή και σε μια κοινωνία που αναζητά θρησκείες και αξίες, το να εκληφθεί ένας χαρισματικός άνθρωπος ως Μεσσίας και στη συνέχεια να αναπτυχθεί μια θρησκεία και μια φιλοσοφία, η οποία βασίζεται σε δικά του οράματα και ιδέες, είναι κάτι φυσικό. Στη συνέχεια, η κοινότητα θα προσπαθήσει να διαδώσει τις ιδέες της και να κυριαρχήσει στην κοινωνία, όπως και έγινε.

Παρά ταύτα, είναι εκπληκτικό ότι μια διδασκαλία προερχόμενη από έναν χαρισματικό άνθρωπο, όπως ισχυρίζεστε, διαδόθηκε τόσο πολύ και άντεξε 2000 χρόνια. Λέτε αυτό να έγινε χωρίς τη θεϊκή παρέμβαση;
Δεν είναι και τόσο εκπληκτικό! Αν αυτή η διδασκαλία ήταν πραγματικά θεόπνευστη, τότε θα έλεγε κανείς ότι αυτός ο Θεός που μας την φανέρωσε έπαψε να ασχολείται μαζί της, αδιαφορεί αν η διδασκαλία Του διαστρεβλώνεται κακοποιείται.
Έχουμε μάλλον μια διδασκαλία που εξελίσσεται με όρους ιστορικούς. Αλλά και ιστορικά, όσον αφορά την πρακτική της διάσταση, βλέπουμε ότι είναι μια διδασκαλία ανεφάρμοστη, άρα αποτυχημένη. Για ποιο λόγο να συνεχίσω να πιστεύω ότι ο πυρήνας της ήταν θεόπνευστος;
Αντίθετα, πιστεύω ότι ο πυρήνας αυτός ήταν ανάλογος του Κορανίου ή του Βουδισμού, που επίσης είχαν μια εκπληκτική διάδοση. Στα χρόνια μας, υπάρχουν θρησκευτικά κινήματα με περισσότερους οπαδούς από όσους είναι ορθόδοξοι χριστιανοί στην Ελλάδα. Γιατί θα πρέπει απαραίτητα, αυτό που έχει φτάσει σε εμάς να είναι το μοναδικό;

Ο χαρισματικός, είναι ένας ανώτερος τύπος ανθρώπου;
Δεν θα το έλεγα έτσι. Ο χαρισματικός είναι ένας ιδιαίτερος τύπος ανθρώπου που έχει πρόσβαση στον εσωτερικό κόσμο. Όλοι έχουμε πρόσβαση σε αυτόν τον πνευματικό κόσμο, απλά δεν την βιώνουμε με την ίδια ποιότητα ή την ίδια ένταση. Κάποιοι καταλαβαίνουν περισσότερα πράγματα, κάποιοι τα διαισθάνονται και κάποιοι άλλοι όχι. Αυτό μπορεί κανείς να το εξασκήσει και να το αναπτύξει.
Το πιο κοντινό παράδειγμα είναι η μουσική. Μπορεί κάποιος να είναι άμουσος, μπορεί κάποιος να διαισθάνεται και να απολαμβάνει τη μουσική, αλλά μπορεί και κάποιος άλλος να την καλλιεργεί και να είναι τόσο χαρισματικός, ώστε να γράφει τη δική του μουσική.

Στο βιβλίο σας υπάρχει ένα μεγάλο κεφάλαιο στο οποίο μιλάτε για τη λειτουργία του κόσμου και θέλω να σας ρωτήσω, από αυτά που εσείς καταλαβαίνετε: ο κόσμος δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο ή ο άνθρωπος δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει κάποια αναγκαιότητα του κόσμου;
Για να απαντήσει κανείς αυτή την ερώτηση, πρέπει να βγει έξω από τον κόσμο. Η δική μου αίσθηση είναι πως είναι αδύνατον, όλος αυτός ο κόσμος να δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο ή να σχετίζεται με αυτόν. Μου φαίνεται πιο λογικό, ότι ο άνθρωπος είναι προϊόν μιας διαδικασίας, η οποία παράγει πράγματα.
Εφόσον παντού οι νόμοι είναι ίδιοι πρέπει να υπάρχουν και κάποιοι άλλοι «άνθρωποι» σε άλλα μέρη του σύμπαντος. Κάποιες άλλες μορφές νοημοσύνης, σαν την δική μας.

Συνεχίζεται...

Ζήτω η ειδωλολατρία!

Γράφω στην προηγούμενη ανάρτηση: “Δεν νομίζω ότι πιστεύει κανείς σήμερα, πως ο Ιησούς ήταν πραγματικά Θεός. ” Και βέβαια θα πει κάποιος δεν ξέρεις τι λες. Όμως ήδη αμέσως παρακάτω σημειώνω: “ Στο βιβλίο μου όμως μιλώ για πολύ περισσότερους άλλους, που στην πράξη αλλά και στην διδασκαλία τους έχουν μετατρέψει τον Χριστό σε ένα άψυχο είδωλο.” Ας μιλήσω λίγο περισσότερο γι’ αυτό.

Για τον Χριστό μας μιλά η χριστιανική Εκκλησία. Κήρυττε γι’ Αυτόν επί αιώνες. Δεν έλεγε όμως ότι πιστέψτε στον Χριστό, είναι ένας ωφέλιμος μύθος, ένα χρήσιμο σύμβολο που γεμίζει με αισιοδοξία την ζωή των ανθρώπων. Δεν τον πρότεινε ως την πηγή ωραίων και υψηλών βιωμάτων, ως καθάρσιο των ψυχικών αδιεξόδων, η ως μια πηγή ηθικής έμπνευσης και πρότυπο για την ζωή μας. Οι μάρτυρες δεν μαρτύρησαν για όλα αυτά και οι ιεραπόστολοι δεν έλεγαν στους ειδωλολάτρες, ελάτε σε εμάς, σας προσφέρουμε υψηλότερης ποιότητας βιώματα. Όχι επί αιώνες η Εκκλησία έλεγε άλλα. Έλεγε ότι ο Χριστός είναι η μόνη Αλήθεια, η μόνη οδός σωτηρίας, μόνο όποιος πιστέψει σε αυτόν σώζεται και όποιος δεν πιστέψει χάνεται στην κόλαση. Σταδιακά δε περιέγραψε και το τι είναι ο Χριστός και ποια η οδός της σωτηρίας με μεγάλη ακρίβεια. Ο εκκλησιαστικός και ευαγγελικός λόγος ήταν μαχαίρι κοφτερό που έκοβε στα δύο τον κόσμο και την ζωή. Από δεξιά η σωτηρία και από αριστερά η απώλεια. Αλλοίμονο σε αυτόν που δεν πίστευε και ζούσε με απόλυτη ακρίβεια…

Αυτός ο Χριστός έχει πάψει να υπάρχει. Μάλλον υπάρχει μόνο για αυτούς που οι άλλοι χριστιανοί ονομάζουν ακραίους ή γραφικούς. Δεν θυμάμαι να έχω συναντήσει τα τελευταία πολλά χρόνια, από κοντά κάποιον τέτοιο (ακραίο ή γραφικό) χριστιανό. Η συντριπτική πλειοψηφία των χριστιανών πιστεύουν σε ένα Χριστό δικής τους κοπής. Σε ένα Χριστό είδωλο, ένα βίωμα, ένα σύμβολο, μια ηθική αξία.

Δεν λέω ότι αυτό είναι κακό. Μπορεί απεναντίας και να είναι καλό.

Είναι όμως απαραίτητο να πιστεύουμε σε είδωλα; Και αν είναι απαραίτητο, δεν μπορούμε άραγε να δεχτούμε ότι τα είδωλα είναι …είδωλα;

Για φανταστείτε να αποδεχτείτε ότι το είδωλο που πιστεύετε είναι …είδωλο. Πόσο πιο θετικά, δημιουργικά μπορεί να λειτουργήσει μέσα στον ζωή σας! Χωρίς τις ενοχές που παράγει η οντολογικοποίηση της πίστης!

Στ’ αλήθεια πιστεύετε ότι είμαστε, (Εμείς οι Έλληνες) άνθρωποι ανώτερης τάξης από τους απανταχού της γης ειδωλολάτρες;

Συνέντευξη στο Άβατον μέρος Ι

Ο κ. Στέφανος Ελμάζης κάνει δύσκολες ερωτήσεις και παίρνει δύσκολες απαντήσεις

Στην εισαγωγή του βιβλίου σας κ. Μέσκο, λέτε ότι η χριστιανική διδασκαλία είναι μια τόσο κακή διδασκαλία, που παίρνει έναν ειλικρινή άνθρωπο και τον κάνει υποκριτή και διεφθαρμένο. Ομολογουμένως, μια πολύ βαριά δήλωση. Πού τη στηρίζετε;

Η χριστιανική διδασκαλία δεν είναι μονάχα κάποια σημεία του Ευαγγελίου, τα οποία επιλέγουμε να θυμόμαστε. Για παράδειγμα, το «αγαπάτε τους εχθρούς σας» αν και είναι μια πολύ γνωστή και εύηχη διδασκαλία δεν παύει να παραμένει μια μαξιμαλιστική, δηλαδή ανεφάρμοστη πρόταση η οποία συχνά οδηγεί σε καταστροφικές συμπεριφορές ή σε συσσώρευση ενοχών.
Την ίδια στιγμή, στο Ευαγγέλιο υπάρχουν και κάποιες άλλες προτάσεις, πολύ σκληρές, οι οποίες οδηγούν στη διάκριση των ανθρώπων σε σωσμένους και μη σωσμένους. Ο συνδυασμός του μαξιμαλισμού και του ιδιότυπου ρατσισμού των σωσμένων και των κολασμένων είναι ένα εκρηκτικά αρνητικό κοκτέιλ. Προσθέστε σε αυτό και μια ισχυρή δόση ψέματος, -υπάρχει άραγε μεγαλύτερο ψέμα από την διδασκαλία ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος, αν στην πραγματικότητα ο Θεός δεν έγινε άνθρωπος;- και τότε θα καταλάβετε γιατί η χριστιανική διδασκαλία, όταν νοείται ως σύνολο, είναι μια εξαιρετικά κακή διδασκαλία, τουλάχιστον για τους σύγχρονους ανθρώπους.

Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να αρνηθεί ότι μια τέτοια προτροπή, όπως το «αγαπάτε τους εχθρούς σας», είναι σωστή. Μόνο που προϋποθέτει, για να γίνει πράξη, ένα είδος εσωτερικής άσκησης. Μήπως εντέλει εδώ είναι το πρόβλημα; Ότι δηλαδή με το πέρασμα των αιώνων χάθηκε το πρακτικό σκέλος της διδασκαλίας;

Είναι σαν να λέμε ότι επειδή ο Πύρρος Δήμας σηκώνει 300 κιλά, όλοι μας πρέπει και μπορούμε να κάνουμε το ίδιο. Μπορεί, πράγματι, μερικοί εκλεκτοί άνθρωποι να καταφέρνουν να αγαπούν τους εχθρούς τους.
Αν όμως αυτό προταθεί ως υποχρέωση για όλους, φτάνουμε σε αυτό που ανέφερα προηγουμένως. Αν αυτά τα κείμενα τα διαβάζαμε επιλεκτικά και κριτικά, π.χ. όπως τον Αριστοτέλη, τότε θα είχαμε μεγάλο όφελος και τα Ευαγγέλια θα λειτουργούσαν πραγματικά πολύ θετικά στη ζωή μας.
Από τη στιγμή όμως που το σχετικό γίνεται απόλυτο και επιβάλλεται στους ανθρώπους με απειλές και κατάρες, δημιουργείται μια πολύ κακή διδασκαλία.

Ο Ιησούς, όμως, λέει όποιος θέλει να έρθει μαζί μου. Και κάπου αλλού τονίζει ότι πολλοί οι κλητοί, αλλά λίγοι οι εκλεκτοί…

Όταν λες τη λέξη «εκλεκτός» ήδη κάνεις αξιολόγηση και θεωρείς ότι οι πολλοί δεν είναι εκλεκτοί!. Δεν θα πρέπει όμως να νιώθει κανείς ενοχές, επειδή κάποιος του λέει υπογείως ότι δεν είναι «εκλεκτός».
Το «Όστις θέλει οπίσω µου ελθείν» θα ήταν πολύ ωραίο αν αυτός που δεν ακολουθεί τον Χριστό είναι το ίδιο εκλεκτός με αυτόν που Τον ακολουθεί! .
Το γιατί αυτή η διδασκαλία ξεκίνησε ως καλή και κατέληξε κακή, σχετίζεται με το ιστορικό γεγονός της σύνδεσής της με την πολιτική εξουσία. Η εξουσία απαίτησε την δογματοποίησή της και όταν μια ανθρώπινη κατασκευή εγείρει αξιώσεις απόλυτης αλήθειας, το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι παρά καταστροφικό.

Πότε εντοπίζετε την αρχή αυτής της αρνητικής αλλαγής στη χριστιανική διδασκαλία;

Από τους πρώτους Χριστιανούς, τους μαθητές του Ιησού. Στις Πράξεις των Αποστόλων, βλέπουμε να περνάει στα κείμενα η έννοια του ότι αν κάποιος δεν κάνει αυτό που είπε ο Απόστολος Πέτρος, τιμωρείται με θάνατο. Έτσι, έχουμε την πρώτη διαστρέβλωση στη διδασκαλία, η οποία και δημιούργησε αυτά τα αρνητικά συμπτώματα στην εξέλιξη της ιστορίας.
Είναι ανεφάρμοστο όλοι οι άνθρωποι να αγαπούν και να μοιράζονται τα πράγματα μεταξύ τους, διότι αντιβαίνει τη φύση των πραγμάτων και τους συμπαντικούς νόμους. Μια τέτοια απαίτηση είναι δεδομένο ότι θα έχει αρνητικές συνέπειες. Τις βλέπουμε ήδη στις πρώτες μέρες της χριστιανικής κοινότητας!

Ας μιλήσουμε για το πρόσωπο του Ιησού, όσο παρακινδυνευμένο και αν είναι αυτό μετά από 2000 χρόνια. Από τις μελέτες σας, τις εμπειρίες και τη διαίσθησή σας, τι ήταν ο Ιησούς; Ήταν Θεός, ήταν άνθρωπος ή κάτι άλλο;

Υπήρχε ένα γενικότερο κλίμα μεσσιανικής προσδοκίας στην εβραϊκή κοινωνία εκείνη την εποχή και ο Χριστός πρέπει να ήταν ένας χαρισματικός άνθρωπος που ταίραξε μέσα στο κλίμα της εποχής. Ας μην ξεχνούμε ότι μέσα στο Ευαγγέλιο, υπάρχει αναφορά για άλλους δύο Μεσσίες, τους οποίους σκότωσαν οι Ρωμαίοι.
Ο Χριστός δεν πρέπει να ήταν της ίδιας τάξεως. Άλλωστε, και μόνο το γεγονός ότι μεταθέτει το Βασίλειο του Θεού, από το κοσμικό στο πνευματικό επίπεδο, αυτό από μόνο του κάνει τη διαφορά.

Χαρισματικός λοιπόν άνθρωπος και όχι Θεός…

Ακριβώς. Το μοντέλο που έχει δημιουργήσει η χριστιανική Εκκλησία περί Χριστού είναι αυτοαναιρούμενο και αντιφατικό όπως αποδεικνύω στο βιβλίο μου Σοκ και Δέος. Η δε σημερινή Εκκλησία έχει πάρει την αρχαία διδασκαλία για τον Χριστό και την έχει κάνει μια απλή φράση, κενή ουσιαστικού περιεχομένου.
Δεν νομίζω ότι πιστεύει κανείς σήμερα, πως ο Ιησούς ήταν πραγματικά Θεός. Από εκεί και έπειτα γενικά πιστεύω ότι το ανθρώπινο είδος έχει άτομα χαρισματικά.
Χαρισματικός είναι αυτός που βλέπει και αισθάνεται πράγματα, που οι άλλοι δεν μπορούν. Στο παρελθόν, αυτοί ήταν θρησκευτικοί άνθρωποι, γιατί ο μόνος χώρος που μπορούσε να τους στεγάσει ήταν ο χώρος της θρησκείας.
Από την Αναγέννηση και μετά, και η επιστήμη αλλά και η τέχνη μπόρεσαν να εκφράσουν την χαρισματική δυνατότητα του ανθρώπου..
Ο Χριστός λοιπόν, μπορούμε να φαντασθούμε ότι ήταν κάποιος π.χ. σαν τον Πλάτωνα και σαν τον Αριστοτέλη, ήταν δηλαδή ένας εξαιρετικός άνθρωπος, ο οποίος εξέφρασε το χάρισμά του αυτό, με τους όρους του πολιτισμού στον οποίο έζησε.

Υπάρχουν και άλλοι στο χώρο της Εκκλησίας που πιστεύουν ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός; Και αν ναι, γιατί δεν μιλούν;

Είμαι βέβαιος, για να μην πω ότι γνωρίζω, ότι πολλοί στον χώρο της εκκλησίας συμμερίζονται μερικές ή όλες τις απόψεις μου. Το γιατί δεν μιλούν έχει πολλές αιτίες, η κυριότερη από τις οποίες είναι ο φόβος. Στο βιβλίο μου όμως μιλώ για πολύ περισσότερους άλλους, που στην πράξη αλλά και στην διδασκαλία τους έχουν μετατρέψει τον Χριστό σε ένα άψυχο είδωλο. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν. Η εξήγηση βρίσκεται στην δύναμη της προπαγάνδας. Η (κάθε είδους) προπαγάνδα όντως μπορεί να ελέγχει την σκέψη πολλών ανθρώπων. Και εγώ υπήρξα θύμα αυτής της προπαγάνδας και καθώς αναρωτιώμουν πως έγινε αυτό, παρηγορούμουν με την σκέψη ότι αν τόσοι Γερμανοί έδωσαν τα πάντα για ένα παρανοϊκό σαν τον Χίτλερ, δεν είναι τόσο παράξενο που και εγώ αφιέρωσα την ζωή μου στον Χριστό!

Συνεχίζεται...

Αποδοχή vs Υπακοής

Μια μαθήτριά μου στο σχολείο με ρώτησε: Κύριε είναι άραγε σωστό να αλλάζουμε συχνά απόψεις; Μήπως αυτό σημαίνει ότι είμαστε ασταθείς χαρακτήρες; Στην συνέχεια της συζήτησης μου διευκρίνισε ότι εννοούσε απόψεις αναφορικά με τους ανθρώπους, αλλά όπως θα περίμενε κανείς, εγώ το πήρα αλλιώς και της απήντησα: Υπάρχουν δύο τρόποι για να αποδέχεται, ή να υποστηρίζει κανείς μια άποψη. Είτε να έχει μελετήσει και αποδεχθεί τα επιχειρήματα που την υποστηρίζουν είτε να την αποδέχεται άνευ ιδιαίτερης σκέψης και προβληματισμό. Είτε δηλαδή να την έχει αφομοιώσει δυναμικά μέσα στην σκέψη του είτε να είναι οπαδός της.

Στην πρώτη περίπτωση είναι λογικό και αναμενόμενο να αλλάζει απόψεις, καθώς αλλάζουν τα πράγματα, αλλάζει και ο ίδιος. Στην δεύτερη περίπτωση αν αλλάζει απόψεις, χωρίς σαφή λόγο, ο οπαδός είναι οπαδός κυρίως για ασαφείς ψυχολογικούς λόγους, τότε πράγματι η εύκολη αλλαγή απόψεων σημαίνει αστάθεια χαρακτήρα. Ας επαναλάβω την κοινοτυπία, το σημερινό σχολείο ετοιμάζει οπαδούς και όχι ανθρώπους που επεξεργάζονται και αφομοιώνουν απόψεις. Θυμάμαι τα λόγια του νυν συμβούλου των θεολόγων της περιοχής μου, ο οποίος και με επιμόρφωσε, έστω για πολύ λίγο, ως νεοδιόριστο εκπαιδευτικό. “Η εκπαίδευση είναι το μέσο με το οποίο το σύστημα αναπαραγάγει τον εαυτό του”.

Γιατί άραγε η ελληνική κοινωνία αναπαραγάγει οπαδούς; Γιατί οι ώριμες δυτικές κοινωνίες έχουν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό πολιτών της πρώτης κατηγορίας σε σχέση με την ελληνική ή τις ανατολικότερες κοινωνίες; Γιατί στις πρώτες η αυτοκριτική είναι ανελέητη ενώ στις δεύτερες είναι είτε ανύπαρκτη είτε ανυπόφορη γκρίνια;

Κατά την γνώμη μου είναι ο διαφωτισμός αυτός που συνιστά το σημείο τομής. Ο διαφωτισμός καλλιέργησε και επέβαλε την αποδοχή. Οι προνεωτερικές κοινωνίες καλλιεργούν και επιβάλουν την υπακοή. Ο πολίτης αποδέχεται κριτικά και εσωτερικεύει τα προστάγματα της κοινωνίας, ο οπαδός υπακούει στον αρχηγό…

Η αποδοχή είναι αποτέλεσμα της σκληρής κριτικής, η υπακοή απεχθάνεται την κριτική. Το κοσμοείδωλο του δυτικού ανθρώπου πατάει σε στέρεες βάσεις που διαρκώς εξελίσσονται και αισθάνεται ασφαλές, δεν φοβάται να πει έκανα λάθος. Το κοσμοείδωλο του προνεωτερικού ανθρώπου είναι μετέωρο, ανασφαλές, αν αποδεχθεί και το παραμικρό λάθος κινδυνεύει με πλήρη κατάρρευση.

Μόνος χώρος επιβίωσης ο κόσμος της φαντασίας…

Γέννηση κουκουναριών

Πιστεύω ότι η φωτογραφία αυτή θα σας αρέσει. Φυσικά δεν είναι μια μοναδική φωτογραφία, είναι η σύλληψη μιας ομορφιάς, μιας ομορφιάς που γεννά την νέα γενιά …κουκουναριών.

Το αξιοσημείωτο είναι η στιγμή κατά την οποία τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία. Αργά το απόγευμα μιας μουντής, μια από τις πολλές φέτος την άνοιξη, μέρας. Ο μέσος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να σκεφτεί ότι θα μπορούσε σε αυτές τις συνθήκες να αναδειχθεί μια όμορφη φωτογραφία.

Σκέπτομαι: Αυτό είναι σημαντικό, να μπορεί να δει κανείς αυτό που δεν βλέπουν οι άλλοι, να μπορείς να βλέπεις “εσωτερικά” και αυτό που “βλέπεις” να μπορείς να το αναδεικνύεις.

Όμως, δεν φτάνει αυτό, πρέπει να έχεις και τον κατάλληλο εξοπλισμό για να το αναδεικνύεις.

Βλέπετε είχα την τύχη να εκπληρώσω ένα νεανικό μου όνειρο. Την απόκτηση μιας επαγγελματικής φωτογραφικής μηχανής, την οποία και …ερωτεύτηκα!

Εντάξει, δεν λέω, έπαιξα λίγο και με το Photoshop.

Ο εξοπλισμός όμως μπορεί να είναι είτε τεχνολογικός είτε πολιτιστικός, είτε αισθητός είτε νοητικός…

Αρσένιος Μέσκος

Οδός Αναστάσεως ΙΙ

Τσιγάρο δεν έβαλα ποτέ στο στόμα μου και η τσιγαρίλα μου φαίνεται αηδιαστική, όμως δεν είναι λίγες οι φορές που η μυρωδιά του τσιγάρου μου αρέσει. Έτσι μου άρεσε η μυρουδιά του τσιγάρου που αισθάνθηκα ανεβαίνοντας τις σκάλες του μετρό. Δεν μου ήρθε η επιθυμία να κάνω παρατήρηση ή και …να επιτεθώ στον άγνωστό μου γιατί με ενόχλησε. Όχι, ο “βέβηλος” δεν με ενόχλησε αλλά με …τσαλαπάτισε!

Το μετρό δεν είναι ένα απλό μέσο μεταφοράς. Το μετρό στην Αθήνα είναι ένα σύμβολο, είναι μια από τις υψηλότερες αξίες της ελληνικής κοινωνίας. Δεν είναι απλώς μια άψογη τεχνική κατασκευή. Είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη της ελληνικής κοινωνίας και ελληνικής πραγματικότητας που είναι αυτό που λέει ότι είναι. Είναι ένα μέρος όπου τα πράγματα είναι όπως (υποτίθεται ότι) πρέπει να είναι. Όλα λειτουργούν άψογα και οι έλληνες μέσα σε αυτό συμπεριφέρονται με τρόπο που δεν συναντάς έξω από αυτό. Το μετρό είναι μια απόδειξη ότι εμείς οι Έλληνες, μπορούμε καλύτερα.

Ανάβοντας το τσιγάρο ο “βέβηλος” τσαλαπατά αυτό το σύμβολο, συντρίβει αυτήν την αξία, φτύνει κατάμουτρα την ελληνική κοινωνία, είτε είναι Έλληνας είτε όχι. Και αυτήν την κοινωνία την αντιπροσωπεύαμε οι άλλοι και εγώ που ανεβαίναμε όλοι μαζί την σκάλα. Και όλοι μας υποταχθήκαμε είτε το καταλαβαίναμε είτε όχι στην εισβολή του βάρβαρου. Δεν ξέρω τι αισθάνθηκαν οι άλλοι αλλά εγώ αισθάνθηκα σαν κάτοικος της Ανδριανούπολης την ώρα που εισέβαλαν σε αυτήν οι Βούλγαροι κατά τον 10ον αιώνα! Και υποστήκαμε αυτόν τον εξευτελισμό σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Για μένα αυτό ήταν όντως πολύ. Το μπουκάλι στον δρόμο και το τσιγάρο στο λεωφορείο ήταν δύο ακόμα κερασάκια στην τούρτα.

Δυστυχώς όμως για μένα, η σκέψη μου δεν σταματά απλώς στην καταγραφή ή την διαπίστωση των γεγονότων. Τα σκέπτομαι και προχωράω πέρα από αυτά. Το ερώτημα δεν είναι γιατί να υπάρχουν “βέβηλοι” ή “βάρβαροι”, πάντα υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Δεν θέλω να μπω στην διαδικασία να τους ψυχολογήσω ή να τους αξιολογήσω, να τους δικαιολογήσω ή να τους κατακρίνω. Το ερώτημα είναι πως αντιδρά η ελληνική κοινωνία απέναντί τους. Ε λοιπόν αυτό το περιστατικό εμένα μου θύμισε με τον ποιο έντονο και χειροπιαστό τρόπο τον προαιώνιο τρόπο με τον οποίο αντιδρά η ελληνική …ψυχή απέναντι στα προβλήματα που θέτει η ζωή.

Είτε πρόκειται για την εμμονή των ελλήνων του μεσαίωνα να ονομάζονται ρωμαίοι πολίτες, πολίτες ενός κράτους που είχε χαθεί προ αιώνων, είτε για τον προϋπολογισμό του 2008 που προέβλεπε έλλειμμα 1,6% και αυτό για την ώρα υπολογίζεται μεγαλύτερο του 5% με τάση να φθάσει ακόμα και το 8%, είτε για τον τρόπο που οι εκκλησιαστικοί αντιμετωπίζουν τα ερωτήματα που θέτω στο Σοκ και Δέος είτε για τον τρόπο με τον οποίο δεν αστυνομεύεται το μετρό, οπότε ωθούμαι προς την αυτοδικία, όλα αυτά και άπειρα άλλα φανερώνουν το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία τρέπεται εις άτακτον φυγή μπροστά στην πραγματικότητα της ζωής, κάθε φορά που η συμμετοχή σε αυτήν κοστίζει.

Ανηφορίζοντας την οδό Αναστάσεως, αφού έβρισα …την άτιμη κοινωνία, αφού ευχήθηκα να είχα γεννηθεί αλλού, έσκυψα το κεφάλι και υποτάχθηκα στην μοίρα μου…

Πλην όμως δεν μου πάει καθόλου η υποταγή. Η ζωή θα φέρει πολλές ευκαιρίες για να επανέλθω στο θέμα, να γίνω και εγώ …αντιστασιακός!

Αρσένιος Μέσκος

Στην οδό Αναστάσεως Ι

Κυριακή βράδυ και επιστρέφω με το μετρό σπίτι μου. Στην Εθνική Άμυνα, ανεβαίνω με τις κυλιόμενες σκάλες προς την επιφάνεια. Ξαφνικά αισθάνομαι την μυρωδιά καπνού. Κάποιος καπνίζει μέσα στον χώρο του μετρό, ένα από τους ελάχιστους “ιερούς” χώρους όπου ο έλληνας αισθάνεται πολίτης σύγχρονης χώρας. Βεβήλωση! Κοιτώ και βλέπω δύο μέτρα μπροστά μου τις πλάτες κάποιου να καπνίζει του καλού καιρού. Ένας νεαρός άνδρας γύρω στα 30, θα μπορούσε να ήταν και έλληνας αλλά και αλλοδαπός. Πάντως δεν φορούσε ρούχα κυριακάτικης εξόδου. Συνήθως το γονίδιο του θυμού σε εμένα είναι απενεργοποιημένο, αισθάνθηκα όμως ότι, αν δεν ήταν, θα ήθελα να τον κάνω παρατήρηση και να …τον πλακώσω στο ξύλο.

Δεν έχει όμως περάσει πολύς καιρός αφότου υπέδειξα σε κάποιον με διακριτική χειρονομία ότι δεν πρέπει να κλείνει την αριστερή λωρίδα του αυτοκινητοδρόμου με αποτέλεσμα να με ακολουθεί όσο μπόρεσε χειρονομώντας, βρίζοντας και απειλώντας με! Έκτοτε αποφάσισα ότι εφόσον μάλλον θα ήθελα να …γεράσω, κομμένες οι παρατηρήσεις. Σε κλάσματα λοιπόν του δευτερολέπτου υποτάχθηκα στην μοίρα μου και ξέχασα τον “βέβηλο”.

Στην επιφάνεια τώρα περπατώ και ξαφνικά ακούω ήχο πλαστικού αντικειμένου να κατρακυλά πάνω στο πεζοδρόμιο, κοιτώ και βλέπω στα πόδια μου ένα πλαστικό μπουκάλι στον δρόμο, λίγα μέτρα από τον παρακείμενο κάδο απορριμμάτων. Σηκώνω το κεφάλι και βλέπω ότι η πηγή της μόλυνσης είναι ό ίδιος “βέβηλος”. Αντιδρώ πιο στωικά καθώς θυμήθηκα ότι μόλις την προηγουμένη κάποιος, οπωσδήποτε Έλληνας, στην Αγίου Ιωάννου (ο κεντρικός δρόμος της Αγίας Παρασκευής) πέταξε το κουτί από τα τσιγάρα πάλι στα πόδια μου, αλλά ακριβώς μπροστά στον κάδο με τα σκουπίδια!

Συνεχίζω πνιγμένος στις σκέψεις μου και νάσου που βλέπω τον “βέβηλο” να μπαίνει σε ένα λεωφορείο με αναμμένο τσιγάρο, ξέρετε πως φαίνεται αυτό μες στο σκοτάδι, και σε λίγο να το πετά στο δάπεδο του λεωφορείου. Τότε τάπαιξα και άρχισα να αναθεματίζω την ώρα που γεννήθηκα στην χώρα αυτή. Χρειάστηκε ώρα για αν ακουστεί η φωνή στο πίσω μέρος του μυαλού: Και αν είχες γεννηθεί στην Τουρκία, για να μην πω ανατολικότερα; Μόλις αυτή η φωνή έγινε ακουστή, μαζεύτηκα, πήρα πίσω τους αναθεματισμούς και συνέχισα να πορεύομαι σκεπτικός την ανοδική πορεία επί της οδούς Αναστάσεως προς το σημείο συνάντησης με το αυτοκίνητό μου με συνοδεία τις σκέψεις που με κάνουν να αισθάνομαι ευτυχής που δεν έχω απογόνους…

Όμως γι’ αυτές θα μιλήσω στην επόμενη ανάρτηση.