Περί ευτυχίας...

Τι σημαίνει άραγε είμαι ευτυχής ή επί το λαϊκότερο ευτυχισμένος; Δεν το κρύβω ότι τώρα που είμαι απλός ...άνθρωπος σκέπτομαι αυτό το ερώτημα, γιατί καταλαβαίνω ότι στο βάθος όλοι αυτό θέλουμε, αν και λίγοι το πετυχαίνουμε. Τι μπορεί όμως να σημαίνει ευτυχία; Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν δύο διαφορετικές καταστάσεις ευτυχίας που ενίοτε είναι και αντικρουόμενες μεταξύ τους, η βραχυχρόνια και η μακροχρόνια.

Ελάχιστοι άνθρωποι κάνουν αυτήν την διάκριση, γιατί και οι δύο ευτυχές μοιράζονται τα ίδια χαρακτηριστικά, τουλάχιστον όσον αφορά τα αισθήματα που βιώνουν οι άνθρωποι, δεν θα πολυπραγμονήσω για τα ποια είναι αυτά τα αισθήματα και τα βιώματα. Ικανοποίηση, χαρά, πληρότητα και ότι άλλο θέλετε. Έχουν όμως και δύο σημαντικές διαφορές που τις προσδιορίζουν οι ονομασίες τους. Η βραχυχρόνια είναι …βραχυχρόνια και η μακροχρόνια είναι …μακροχρόνια.

Η βραχυχρόνια συνήθως οφείλεται σε ένα έντονο εξωτερικό αίτιο και συνήθως συνοδεύεται με ένταση και …φασαρία. Η μακροχρόνια μπορεί να οφείλεται σε ένα ή περισσότερα εξωτερικά αίτια, αλλά εμφανίζεται αθόρυβα και εγκαθίσταται σταδιακά, με λεπτότητα και …διακριτικότητα, σχεδόν ανεπαίσθητα. Μου θυμίζει την εμφάνιση του Θεού στον Μωϋσή στο Σινά, όπου ο Θεός δεν ήταν ούτε βροντή ούτε φωτιά, αλλά ένα ελαφρό …αεράκι!

Τι συμβαίνει λοιπόν; Νομίζω ότι ένα φυσικό φαινόμενο μπορεί να οπτικοποιήσει αυτό που αντιλαμβάνομαι ότι συμβαίνει. Πρόκειται για το φαινόμενο του συντονισμού ενός φυσικού ταλαντωτή, μιας συσκευής δηλαδή που έχει την δυνατότητα να ταλαντεύεται. Ένα ιδεατό τέτοιο σύστημα έχει την δυνατότητα να ταλαντεύεται απεριόριστα γιατί τίποτε δεν εμποδίζει, λέμε αποσβένει, την ταλάντωση. Όλα τα πραγματικά συστήματα όμως έχουν πλήθος αποσβέσεων και έτσι μια ταλάντωση σταματά, αποσβένεται, γρήγορα.

Λοιπόν οι άνθρωποι είμαστε όλοι τέτοια “ταλαντευόμενα” πραγματικά συστήματα και η ευτυχία είναι μια κατάσταση μεγίστης ταλάντωσης. Γιατί μια μέγιστη ταλάντωση μας προκαλεί αισθήματα ευτυχίας; Γιατί μειώνει στο ελάχιστο την επίδραση των αποσβέσεων που πάντα μας προκαλούν αρνητικά αισθήματα. Οι άνθρωποι λοιπόν ξεκινούμε την ζωή μας με πλήθος τέτοιων αποσβέσεων, για τις οποίες συνήθως δεν έχουμε καν ιδέα ότι υπάρχουν. Ένας τρόπος υπάρχει για να αισθανθούμε ευτυχία, να βρισκόμαστε κάτω από την επίδραση εντόνων εξωτερικών ερεθισμάτων. Όμως τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν διαρκεί επ’ άπειρο και σύντομα οι αποσβέσεις επικρατούν των ερεθισμάτων και η ευτυχία …χάνεται σαν όνειρο.

Οι νέοι πάντα είναι σε μια τέτοια κατάσταση και γι’ αυτό αναζητούν ολοένα πιο έντονα ερεθίσματα. Μάταιος κόπος και γρήγορα έρχεται η κόπωση και ενδεχομένως η απογοήτευση, αν ξεφύγει κανείς από τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην αναζήτηση των εντόνων ερεθισμάτων. Οι μεγαλύτεροι συνήθως μετά από διαψεύσεις και απογοητεύσεις καταλήγουν …στον χυλό. Κρίση της μέσης ηλικίας… Μερικοί βέβαια πάντα είναι τυχεροί, η ζωή δεν είναι καθόλου δίκαιη και μερικούς τους ευνοεί σκανδαλωδώς και έτσι αυτοί οι λίγοι χωρίς πολλά πολλά βρίσκονται σε μια διαρκή εναλλαγή ερεθισμάτων που τους καθιστούν, προσέξτε σχεδόν, ευτυχείς.

Υπάρχει όμως και ο άλλος δρόμος, τον οποίο έμαθα πληρώνοντας δυσανάλογο τίμημα, της καλλιέργειας του εαυτού, έτσι ώστε να μειωθούν, κατά το δυνατόν οι αποσβέσεις. Τότε απολαμβάνει κανείς την ευτυχία με πλήθος αφορμών, πράγματα που για τους άλλους είναι ρουτίνα, για αυτόν είναι πηγή ευτυχίας, ευτυχία όμορφη, απαλή σαν το πρωινό το αεράκι σε μια παραλία που χαϊδεύει το σώμα και την ψυχή…

Το πιο σημαντικό όμως είναι άλλο: Όταν επιχειρεί κανείς κάτι μεγαλύτερο, δυσκολότερο, εκεί που οι άλλοι αποτυγχάνουν μαζικά, έχει κανείς όλη την τεχνογνωσία να αντιληφθεί τις κρυφές αποσβέσεις που εμποδίζουν την ταλάντωση και τον συντονισμό, και την ικανότητα να τις αποβάλει. Η ευτυχία είναι πάλι όμορφη, γλυκιά και ήρεμη, σαν το αεράκι στο Σινά.

Δεν ξέρω, αλλά έχω την αίσθηση ότι το αεροπλάνο Ελλάς που βρίσκεται σε πτώση περιδίνησης, έχει πιάσει οπτική επαφή με το έδαφος στο οποίο θα συντριβεί. Έχουμε λοιπόν όλοι φοβερή ανάγκη από αυτήν την όμορφη ευτυχία.

Είθε!

Ευχετήριες κάρτες...

“Έλεος με τη γκρίνια!” γράφει ένας τακτικός σχολιαστής σε αυτό το μπλογκ. Προσωπικά είμαι κάθετος εναντίον της γκρίνιας, αλλά είμαι υπέρ της κριτικής θεώρησης των πραγμάτων. Θεωρώ ότι είναι μείζον σφάλμα το να ωραιοποιείς την πραγματικότητα, όσο λάθος και να την μαυρίζεις άνευ λόγου. Θεωρώ ακόμα ότι η μείζων διαφορά ανάμεσα σε έναν πετυχημένο από ένα αποτυχημένο είναι η ικανότητα της αυτοκριτικής. Σε αυτό διαφέρει η επιτυχία από την αποτυχία, είτε μιλούμε για πρόσωπα είτε μιλούμε για κοινωνίες. Θεωρώ ότι το μείζον πλεονέκτημα του δυτικού πολιτισμού απέναντι σε οποιοδήποτε άλλο πολιτισμό είναι η εγγενής του δυνατότητα να κάνει την πλέον σκληρή αυτοκριτική. Κανένας άλλος πολιτισμός δεν μπορεί να αντέξει την αυτοκριτική που γίνεται από τους δυτικούς, στον δικό τους πολιτισμό και στις δικές τους κοινωνίες.

Σε εμάς άραγε τι γίνεται; Όποιας εποχής ελληνικά κείμενα, έχω υπόψη μου την μετά Χριστό εποχή, και να διαβάσει κανείς, θα δει μια αυστηρή επίκριση της παρούσας κατάστασης από όλους τους συγγραφείς, είτε εκκλησιαστικούς-θεολόγους, είτε λαϊκούς-κοσμικούς. Και αν έρθουμε στο παρόν για δεκαετίες ακούω τις ίδιες επικρίσεις, Χα! έχω αναμνήσεις από την προ του 1967 εποχή, για το γίγνεσθαι της ελληνικής κοινωνίας. Στις μέρες μας δε ότι και να ακούσεις ή διαβάσει ψυχοπλακώνεσαι…

Ναι η Ελλάδα του 1980 ήταν κατά πολύ κατώτερη από την Ελλάδα του σήμερα, αλλά όταν κανείς αναζητά τα επιμέρους σημεία, λάβει υπόψη τους πόρους που δαπανήθηκαν, το χρέος που δημιουργήθηκε (το χρέος της Ιρλανδίας δεν έχει καμιά σχέση με το δικό μας) και κυρίως την πρόοδο των άλλων λαών, καταλαβαίνει κανείς ότι οι επικρίσεις έχουν βάση, δεν έχουν όμως αποτέλεσμα. Για δεκαετίες οι πολιτικοί υπόσχονται τα ίδια πράγματα με κοινό παρονομαστή την απουσία ικανοποιητικών αποτελεσμάτων. Για δεκαετίες μένουν στο προσκήνιο τα ίδια προβλήματα…. Στην Ελλάδα οι επικρίσεις, δεν είναι αυτοκριτική, αλλά γκρίνια…

Πως διαχωρίζεται άραγε η γκρίνια από την αυτοκριτική; Βασικά από το αποτέλεσμα, αλλά επειδή πολλές φορές στα κοινωνικά φαινόμενα το αποτέλεσμα αργεί, υπάρχουν και άλλα κριτήρια. Η γκρίνια έχει ένα εκκωφαντικό χαρακτηριστικό, την ξύλινη γλώσσα. Δεν είμαι φιλόλογος, αλλά για μένα ξύλινη γλώσσα είναι η γλώσσα που δεν έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο, είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί αφηρημένες έννοιες για να περιγράψει συγκεκριμένα προβλήματα, ή είναι γλώσσα κρυφά πλην σαφώς ταυτολογική. Αφηρημένες ξύλινες εκφράσεις: φταίει η δεξιά, η αριστερά, το κεφάλαιο ή οι αμερικάνοι… Ταυτολογική γλώσσα: φταίει ο Καραμανλής ή …ο Σημίτης. Για τις αφηρημένες εκφράσεις το θέμα είναι φανερό, πρέπει να πω για την κρυφή ταυτολογική γλώσσα.

Πιστεύει άραγε κανείς ότι ένα ωραίο πρωινό ξύπνησε ο Καραμανλής ή ο Σημίτης ( ας πάρει ο καθένας όποιον …του αρέσει) και είπε για να δούμε, πως μπορώ να καταστρέψω την ελληνική οικονομία; Μόνο αν μπορεί κανείς να αποδείξει κάτι τέτοιο τότε πράγματι θα φταίει ο Καραμανλής ή ο Σημίτης. Επειδή όμως κάτι τέτοιο είναι (για εμάς τους περισσότερους) οφθαλμοφανώς λάθος, το να θεωρούμε ότι βρήκαμε την αιτία του κακού και είναι ο Καραμανλής ή ο Σημίτης, απλά ταυτολογούμε γκρινιάζοντας. Το κακό έγινε επί εποχής Καραμανλή ή Σημίτη (και ντροπή τους, αν είναι έτσι) αλλά οι αιτίες είναι άλλες και αυτές πρέπει να αναδείξει η δημιουργική αυτοκριτική.

Το τραγικό είναι ότι η ελληνική κοινωνία είναι τόσο εθισμένη στην ξύλινη γλώσσα που κάθε κριτική την ακούει με …ξύλινα αυτιά. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που οι περισσότεροι εκκλησιαστικοί άνθρωποι διάβασαν το Σοκ κα Δέος. Όμως αυτό δεν αφορά τους πολλούς. Το ίδιο συμβαίνει και με τις απόψεις που διατύπωσα στα μιμίδια των ελλήνων, αλλά και στην προηγούμενη ανάρτηση.

Εγώ μιλώ για συγκεκριμένες συμπεριφορές και στάσεις που ακυρώνουν τις δημιουργικές δυνατότητες της ελληνικής κοινωνίας και καταγράφω τις ρίζες αυτών των συμπεριφορών-μιμιδίων, αλλά τα εκπαιδευμένα μόνο στον ξύλινο λόγο αυτιά των αναγνωστών καταλαβαίνουν ότι φταίει …το Βυζάντιο, ή η Εκκλησία. Αμέσως τα συγκεκριμένα αποδίδονται σε αφηρημένες έννοιες, άντε να βρεις το Βυζάντιο ή …την Εκκλησία. (σήμερα υπάρχουν περισσότερες εκδοχές περί Εκκλησίας στην ορθόδοξη Ελλάδα από ότι στο προτεσταντικό κόσμο…) Κάποιος άλλος μου ζητάει να αποφανθώ για …τον Σκάι… Αν είχα τις απαραίτητες γνώσεις, μόνο για συγκεκριμένες απόψεις θα μπορούσα να έχω …άποψη.

Ναι πιστεύω ότι η κρίση έχει πρώτιστα πολιτιστικές ρίζες και έχω αναλύσει κάποιες από αυτές και αυτές οι ρίζες πρωτοβλάστησαν σε θεολογικό και εκκλησιαστικό έδαφος, αλλά δεν λέω ότι φταίει η θεολογία ή η …Εκκλησία. Φταίμε όλοι εμείς που αρεσκόμεθα στην μοναδική μας αλήθεια, στην απέχθεια στην οιασδήποτε φύσης αξιολόγησης, την απέχθεια στην κριτική και το ορθό λόγο ή στην απολυτοποίηση του ορθολογισμού ή του …ανορθολογισμού! Φταίμε όλοι εμείς που δεν μπορούμε να βρούμε την λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο γενικό και το ειδικό, το προσωπικό και το συλλογικό…

Η γκρίνια είναι το άλλοθι της μη αλλαγής. Δεν έχετε παρά να ακούσετε τον ξυλινο-γενικόλογο λόγο των περισσότερων πολιτικών μας. Ου μην δε, διαβάστε τα νομοσχέδια που ψηφίζει η βουλή… Ακούω τώρα ότι το νομοσχέδιο για την Υγεία χρειάζεται περισσότερα από 60 διευκρινιστικές υπουργικές αποφάσεις… Κατά τα άλλα η βουλή ψηφίζει νόμους. Εγώ λέω ότι γράφει ευχετήριες κάρτες

Τα παιδία παίζει...

Μου ήρθε η διάθεση να διευρύνω τους ορίζοντές μου και διάβασα …ιστορία, την παλιά μου αγάπη. Είπα δηλαδή να φρεσκάρω τις γνώσεις πάνω στην ελληνική επανάσταση του 21, με αφορμή την έκδοση της σχετικής σειράς του Σκάϊ. Για τα άλλα ήμουν αρκετά προετοιμασμένος, αλλά όταν έφθασα στον τέταρτο τόμο, τον τελείωσα σοκαρισμένος. Περιγράφει τα γεγονότα μετά την ναυμαχία του Ναβαρίνου μέχρι την έλευση του Όθωνα. Πραγματικά έπαθα. Έπαθα γιατί η περιγραφή είναι αναλυτική με παράθεση πηγών και επομένως την θεωρώ, χωρίς να είμαι ειδικός, αρκετά πειστική.

Τι ήταν όμως αυτό που με σοκάρισε. Όχι οι εμφύλιοι και ο απερίγραπτος ξεφτιλισμός του ένδοξου 21, ήμουν ήδη υποψιασμένος. Με τρομοκρατεί το γεγονός ότι ο τόμος αυτός περιγράφει μια κοινωνία με τα ίδια ακριβώς (αρνητικά) χαρακτηριστικά με την τωρινή ελληνική κοινωνία. Οι τωτινοί μας πρόγονοι εμφανίζουν την ίδια συμπεριφορά με την συμπεριφορά που έχουμε εμείς, όταν …οδηγούμε, όταν εργαζόμαστε, όταν αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλο, όταν τελικά διαχειριζόμαστε την χώρα μας.

Ας πω μερικά: Το πρώτο και το κυριότερο, την πλήρη και αδιαμφισβήτητη υποταγή του ευρύτερου αγαθού στο στενό τοπικό ή ατομικό συμφέρον. Ένα συμφέρον του το προσδιορίζει η απάλειψη από το οπτικό πεδίο όλων των στοιχείων που σχετικοποιούν αυτό το συμφέρον. Η ταύτιση της αλήθειας-όλου με αυτό το μικρό που σχετίζεται με το στενό και μικρό κομμάτι που αναλογεί στο άτομο… Ο τρόπος που παρκάρουν σήμερα τα αυτοκίνητα οι συμπολίτες μου είναι πανομοιότυπος με τον τρόπο που “παρκάραν” τα νιτερέσα τους οι τωτινοί πρόγονοί μας.

Οι δε πολιτικοί, το ίδιο λαοκόλακες, υπηρέτες των τοπικών ατομικών συμφερόντων, σαν τους τωρινούς. Τον Καποδίστρια που θέλησε να είναι πραγματικός άρχων, τον σκοτώσαμε, όπως και εξορίσαμε ή χλευάζουμε, και εννοώ τον Μητσοτάκη, όλους τους πολιτικούς που δεν χαϊδεψαν τα αυτιά μας. Και βέβαια πάντα ο Θεός και το δίκαιο είναι δικός μας, δεν μπορεί κάποια στιγμή θα αποκατασταθεί η δικαιοσύνη στον κόσμο και τότε θα ικανοποιηθούν όλα τα συμφέροντα και επιδιώξεις μας. Πάλι με χρόνια και καιρούς, πάλι δικά μας θάναι…

Όπως τώρα, έτσι και τότε η ελπίδα και η αποστροφή μας ήταν και είναι προς τον ξένο παράγοντα. Τότε παρακαλούσαμε να μας στείλουν βασιλιά για να καθαρίσει την βρωμιά μας και τώρα παρακαλέσαμε τους ξένους για να μας στείλουν την τρόϊκα. Ναι τους παρακαλέσαμε, κι ας το κρύβουμε επιμελώς, και βέβαια, όπως και τότε έτσι και τώρα ήρθαν με το πολλαπλώς αζημίωτο. Και βέβαια η τρόϊκα μοιάζει με την αντιβασιλεία, περιμένετε λοιπόν και τώρα να μας έρθει και ο …βασιλιάς… Νομίζω ότι τον ετοιμάζουν αυτές τις μέρες…

Οι δε ξένοι …πάντα ίδιοι, γιατί όχι αφού εμείς είμαστε που τους ανοίγουμε την πόρτα;

Πως γίνεται μια κοινωνία να είναι πάντα …παιδία που παίζει με αυτά που κανείς δεν παίζει; Πιστεύει κανείς ότι …είναι τυχαίο; Δεν νομίζω! Φταίνε τα γονίδια, οι ανόητοι και οι άσχετοι θα πουν. Εγώ λἐω ότι φταίνε τα μιμίδια, το μιμίδιο της κατοχής της αλήθειας και το μιμίδιο …φακελάκι, που αναλύω σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στο ΗΝΙΟΧΕΙΝ. Και πολλά άλλα που θα πρέπει να τα ανακαλύψουν άλλοι ειδικοί.

Αλλά εμείς …τον χαβά μας. Το μόνο που θα μας απασχολήσει είναι αν το ντοκιμαντέρ του Σκάϊ είναι ή όχι σύμφωνο με τις ιδεοληψίες μας…