“Έλεος με τη γκρίνια!” γράφει ένας τακτικός σχολιαστής σε αυτό το μπλογκ. Προσωπικά είμαι κάθετος εναντίον της γκρίνιας, αλλά είμαι υπέρ της κριτικής θεώρησης των πραγμάτων. Θεωρώ ότι είναι μείζον σφάλμα το να ωραιοποιείς την πραγματικότητα, όσο λάθος και να την μαυρίζεις άνευ λόγου. Θεωρώ ακόμα ότι η μείζων διαφορά ανάμεσα σε έναν πετυχημένο από ένα αποτυχημένο είναι η ικανότητα της αυτοκριτικής. Σε αυτό διαφέρει η επιτυχία από την αποτυχία, είτε μιλούμε για πρόσωπα είτε μιλούμε για κοινωνίες. Θεωρώ ότι το μείζον πλεονέκτημα του δυτικού πολιτισμού απέναντι σε οποιοδήποτε άλλο πολιτισμό είναι η εγγενής του δυνατότητα να κάνει την πλέον σκληρή αυτοκριτική. Κανένας άλλος πολιτισμός δεν μπορεί να αντέξει την αυτοκριτική που γίνεται από τους δυτικούς, στον δικό τους πολιτισμό και στις δικές τους κοινωνίες.
Σε εμάς άραγε τι γίνεται; Όποιας εποχής ελληνικά κείμενα, έχω υπόψη μου την μετά Χριστό εποχή, και να διαβάσει κανείς, θα δει μια αυστηρή επίκριση της παρούσας κατάστασης από όλους τους συγγραφείς, είτε εκκλησιαστικούς-θεολόγους, είτε λαϊκούς-κοσμικούς. Και αν έρθουμε στο παρόν για δεκαετίες ακούω τις ίδιες επικρίσεις, Χα! έχω αναμνήσεις από την προ του 1967 εποχή, για το γίγνεσθαι της ελληνικής κοινωνίας. Στις μέρες μας δε ότι και να ακούσεις ή διαβάσει ψυχοπλακώνεσαι…
Ναι η Ελλάδα του 1980 ήταν κατά πολύ κατώτερη από την Ελλάδα του σήμερα, αλλά όταν κανείς αναζητά τα επιμέρους σημεία, λάβει υπόψη τους πόρους που δαπανήθηκαν, το χρέος που δημιουργήθηκε (το χρέος της Ιρλανδίας δεν έχει καμιά σχέση με το δικό μας) και κυρίως την πρόοδο των άλλων λαών, καταλαβαίνει κανείς ότι οι επικρίσεις έχουν βάση, δεν έχουν όμως αποτέλεσμα. Για δεκαετίες οι πολιτικοί υπόσχονται τα ίδια πράγματα με κοινό παρονομαστή την απουσία ικανοποιητικών αποτελεσμάτων. Για δεκαετίες μένουν στο προσκήνιο τα ίδια προβλήματα…. Στην Ελλάδα οι επικρίσεις, δεν είναι αυτοκριτική, αλλά γκρίνια…
Πως διαχωρίζεται άραγε η γκρίνια από την αυτοκριτική; Βασικά από το αποτέλεσμα, αλλά επειδή πολλές φορές στα κοινωνικά φαινόμενα το αποτέλεσμα αργεί, υπάρχουν και άλλα κριτήρια. Η γκρίνια έχει ένα εκκωφαντικό χαρακτηριστικό, την ξύλινη γλώσσα. Δεν είμαι φιλόλογος, αλλά για μένα ξύλινη γλώσσα είναι η γλώσσα που δεν έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο, είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί αφηρημένες έννοιες για να περιγράψει συγκεκριμένα προβλήματα, ή είναι γλώσσα κρυφά πλην σαφώς ταυτολογική. Αφηρημένες ξύλινες εκφράσεις: φταίει η δεξιά, η αριστερά, το κεφάλαιο ή οι αμερικάνοι… Ταυτολογική γλώσσα: φταίει ο Καραμανλής ή …ο Σημίτης. Για τις αφηρημένες εκφράσεις το θέμα είναι φανερό, πρέπει να πω για την κρυφή ταυτολογική γλώσσα.
Πιστεύει άραγε κανείς ότι ένα ωραίο πρωινό ξύπνησε ο Καραμανλής ή ο Σημίτης ( ας πάρει ο καθένας όποιον …του αρέσει) και είπε για να δούμε, πως μπορώ να καταστρέψω την ελληνική οικονομία; Μόνο αν μπορεί κανείς να αποδείξει κάτι τέτοιο τότε πράγματι θα φταίει ο Καραμανλής ή ο Σημίτης. Επειδή όμως κάτι τέτοιο είναι (για εμάς τους περισσότερους) οφθαλμοφανώς λάθος, το να θεωρούμε ότι βρήκαμε την αιτία του κακού και είναι ο Καραμανλής ή ο Σημίτης, απλά ταυτολογούμε γκρινιάζοντας. Το κακό έγινε επί εποχής Καραμανλή ή Σημίτη (και ντροπή τους, αν είναι έτσι) αλλά οι αιτίες είναι άλλες και αυτές πρέπει να αναδείξει η δημιουργική αυτοκριτική.
Το τραγικό είναι ότι η ελληνική κοινωνία είναι τόσο εθισμένη στην ξύλινη γλώσσα που κάθε κριτική την ακούει με …ξύλινα αυτιά. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που οι περισσότεροι εκκλησιαστικοί άνθρωποι διάβασαν το Σοκ κα Δέος. Όμως αυτό δεν αφορά τους πολλούς. Το ίδιο συμβαίνει και με τις απόψεις που διατύπωσα στα μιμίδια των ελλήνων, αλλά και στην προηγούμενη ανάρτηση.
Εγώ μιλώ για συγκεκριμένες συμπεριφορές και στάσεις που ακυρώνουν τις δημιουργικές δυνατότητες της ελληνικής κοινωνίας και καταγράφω τις ρίζες αυτών των συμπεριφορών-μιμιδίων, αλλά τα εκπαιδευμένα μόνο στον ξύλινο λόγο αυτιά των αναγνωστών καταλαβαίνουν ότι φταίει …το Βυζάντιο, ή η Εκκλησία. Αμέσως τα συγκεκριμένα αποδίδονται σε αφηρημένες έννοιες, άντε να βρεις το Βυζάντιο ή …την Εκκλησία. (σήμερα υπάρχουν περισσότερες εκδοχές περί Εκκλησίας στην ορθόδοξη Ελλάδα από ότι στο προτεσταντικό κόσμο…) Κάποιος άλλος μου ζητάει να αποφανθώ για …τον Σκάι… Αν είχα τις απαραίτητες γνώσεις, μόνο για συγκεκριμένες απόψεις θα μπορούσα να έχω …άποψη.
Ναι πιστεύω ότι η κρίση έχει πρώτιστα πολιτιστικές ρίζες και έχω αναλύσει κάποιες από αυτές και αυτές οι ρίζες πρωτοβλάστησαν σε θεολογικό και εκκλησιαστικό έδαφος, αλλά δεν λέω ότι φταίει η θεολογία ή η …Εκκλησία. Φταίμε όλοι εμείς που αρεσκόμεθα στην μοναδική μας αλήθεια, στην απέχθεια στην οιασδήποτε φύσης αξιολόγησης, την απέχθεια στην κριτική και το ορθό λόγο ή στην απολυτοποίηση του ορθολογισμού ή του …ανορθολογισμού! Φταίμε όλοι εμείς που δεν μπορούμε να βρούμε την λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο γενικό και το ειδικό, το προσωπικό και το συλλογικό…
Η γκρίνια είναι το άλλοθι της μη αλλαγής. Δεν έχετε παρά να ακούσετε τον ξυλινο-γενικόλογο λόγο των περισσότερων πολιτικών μας. Ου μην δε, διαβάστε τα νομοσχέδια που ψηφίζει η βουλή… Ακούω τώρα ότι το νομοσχέδιο για την Υγεία χρειάζεται περισσότερα από 60 διευκρινιστικές υπουργικές αποφάσεις… Κατά τα άλλα η βουλή ψηφίζει νόμους. Εγώ λέω ότι γράφει ευχετήριες κάρτες
"Ναι η Ελλάδα του 1980 ήταν κατά πολύ κατώτερη από την Ελλάδα του σήμερα, αλλά όταν κανείς αναζητά τα επιμέρους σημεία, λάβει υπόψη τους πόρους που δαπανήθηκαν, το χρέος που δημιουργήθηκε (το χρέος της Ιρλανδίας δεν έχει καμιά σχέση με το δικό μας) και κυρίως την πρόοδο των άλλων λαών, καταλαβαίνει κανείς ότι οι επικρίσεις έχουν βάση, δεν έχουν όμως αποτέλεσμα."
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ πιθανό η απόδοση των χρημάτων να ήταν αρκετά κατώτερη από την αντίστοιχη απόδοση στις άλλες χώρες της Δύσης. Δεν έχω διαβάσει σχετικές μελέτες, αλλά ας πούμε πως έτσι ήταν.
Η Ελλάδα αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει διαφόρων ειδών προβλήματα. Αυτά, δεν έχουν όλα την ίδια σημασία, αλλά ανάλογα την εποχή άλλο είναι μεγάλο και άλλο μικρό.
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο στην μετεμφυλιακή Ελλάδα ήταν η βαθιά πολιτική και κοινωνική ανισότητα και οι τεράστιες ανισότητες στη μόρφωση και τις οικονομικές απολαβές που απόρρεαν από αυτές.
Το να παραβλέπουμε την απίστευτη μεταμόρφωση της Ελλάδας και να λέμε ότι στο προσκήνιο μένουν τα ίδια προβληματα κατά τη γνώμη μου δε λαμβάνει υπόψη την ιστορική αλήθεια. Απλά είτε έχουμε ξεχάσει, είτε δεν έχουμε βιώσει και δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τι σημαίνει να ζεις σε μια κοινωνία όπως ήταν η Ελλάδα του τότε.
Το ότι αυτή η Ελλάδα δεν υπάρχει πια και έχει τελείως ξεχαστεί, αυτό είναι τεράστιο επίτευγμα από μόνο του. Οι άνθρωποι που αγωνίστηκαν για να στερεωθεί η δημοκρατία και να εξαληφθούν τεράστια προβλήματα που θεωρούνταν άλυτα αξίζουν θαυμασμού. Το ότι τα κατάφεραν τόσο καλά ώστε σήμερα υποτιμούμε τις δυσκολίες που ξεπεράστηκαν για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε, είναι.... καλό!
Δε λέω ότι τώρα δεν υπάρχουν προβλήματα, αλλα διαφωνώ με την ιδέα ότι τα προβλήματα μένουν τα ίδια επειδή ως κοινωνία αρνούμαστε να τα αντιμετωπίσουμε.
Και κάτι τελευταίο.
Οι ευθύνες που ευθέως απέδωσα στον Καραμανλή, τα στελέχη και πολλούς ψηφοφόρους, έχουν να κάνουν με τις αποφάσεις που πήραν, τις οποίες θεωρώ ιστορικά λάθη. Όταν παίρνεις την πολιτική απόφαση να διπλασιάσεις τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων με τις κομματικές προσλήψεις και φτάνεις το κράτος να πληρώνει 75% των δαπανών σε μισθούς και συντάξεις, τότε έχεις ευθύνες. Δε δέχομαι ότι για τέτοιες πολιτικές αποφάσεις ευθύνονται πολιτισμικές συνθήκες του Βυζαντίου και δεν ευθύνεται αυτός που τις παίρνει.