Τετάρτη 16 Ιουνίου 2010

Η μαγεία της Παναγίας


Επισκέφτηκα, ως συνοδός, την Εκκλησία της Παναγίας Γρηγορούσας στην Πλάκα. Εκεί υπάρχει μια εικόνα της Παναγίας και με πληροφόρησαν ότι την ζωγράφισε ο απόστολος Λουκάς. Βέβαια γνωρίζω ότι ο απόστολος Λουκάς δεν ζωγράφισε καμιά εικόνα, οι εικόνες εμφανίσθηκαν αιώνες μετά τον θάνατό του, το ίδιο πολύ μεταγενέστερη είναι και η τιμή της Παναγίας, η οποία για αιώνες ήταν εντελώς περιθωριοποιημένη στα πλαίσια της χριστιανικής Εκκλησίας.

Η Εκκλησία εξωτερικά δεν μου φάνηκε ενδιαφέρουσα, μάλλον είναι αρκετά καινούργια και μπήκα αρκετά βαριεστημένα μέσα. Είδα τα κεριά που άναβε ο κόσμος και θυμήθηκα μια ανάλογη εικόνα στην Ισπανία με μια διαφορά. Εκεί μπορούσε κανείς να είναι βέβαιος ότι το κερί που άναβε θα έκαιγε μέχρι τέλους, εδώ μπορούσε να είναι βέβαιος ότι το κερί θα έσβηνε αμέσως μόλις θα το αφήσει εκεί…

Εν πάση περιπτώσει μπήκα μέσα στον ναό και αμέσως αισθάνθηκα διαφορά. Έψαξα να βρω την εικόνα και τελικά την είδα, δηλαδή για την ακρίβεια δεν είδα τίποτα πέρα από την ασημένια κορνίζα, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Αν δεν την είδα όμως την αισθάνθηκα έντονα. Η εικόνα εξέπεμπε μια έντονη, τρόπον τινά, ακτινοβολία. Κάθισα μερικά μέτρα μακριά και αφέθηκα να την αισθάνομαι και να την απολαμβάνω…

Παρακολούθησα για λίγο τους ανθρώπους που ερχόντουσαν εκεί. Ο καθένας …με την τρέλα του, αλλά όλοι περνούσαν από την εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι ελάχιστοι, μάλλον κανένας δεν καταλαβαίνει το γιατί.

Θα μου πείτε, βλακείες, υπερβολές, προλήψεις ή ότι άλλο. Ακόμα και οι φίλοι που δηλώ-νουν ορθόδοξοι πιστοί, δεν πιστεύουν ότι έχει κάτι η εικόνα και θα φλυαρίσουν για …το πρωτότυπο. Βέβαια δεν θα μπορούν να εξηγήσουν γιατί τέλος πάντων δεν είναι όλες οι εικόνες το ίδιο, γιατί πρέπει να τρέχουμε στην Τήνο ή στην Σουμελά.

Ο χριστιανισμός απομάγευσε τον κόσμο και ο διαφωτισμός αποχριστιανοποίησε την κοινωνία μας, τόσο ριζικά που ακόμα και οι χριστιανοί αισθάνονται υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις επιταγές του. Και όμως η μαγεία του κόσμου αντιστέκεται και ξεπροβάλει μέσα από εικόνες, από λείψανα και ιερούς τόπους, μαγικά σύμβολα και ιερές τελετές.

Χριστιανισμός και διαφωτισμός, ένα κοκτέιλ που έχει μια πολύ σκοτεινή πτυχή. Την ισοπέδωση της ύπαρξης, την εξαφάνιση ότι δεν ανταποκρίνεται είτε στις διαφωτιστικές είτε στις χριστιανικές επιταγές. Οι δυτικοί άνθρωποι, παιδιά αυτού του κοκτέιλ είμαστε στερημένοι από πολλές δυνατότητες του κόσμου και του εαυτού μας.

Έχω την εντύπωση ότι στις αυθεντικά δυτικές χώρες αυτήν την έλλειψη την αναπληρώνουν άλλα στοιχεία, ίσως κατά κύριο λόγο η δημιουργικότητα και η εργασία. Εδώ μάλλον αδυνατούμε να καταλάβουμε τι τρέχει. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εκκλησία περιφρονεί βαθιά τις τελετουργίες της! Κάνει ότι μπορεί για να τις κάνει πιο …ξενέρωτες! Και όμως την δύναμή της την αντλεί κατά κύριο λόγο από αυτές.

Και σαν κοινωνία μας είναι αδιανόητο το ότι εξαρτόμαστε από την θεολογία, παίρνουμε μαχαίρι και κόβουμε τις ρίζες μας και μετά απορούμε: τι έχουν τα έρημα και ψοφάνε;

Αν ρωτάτε εμένα θα σας πω ότι πιστεύω ότι αυτή η εικόνα, όπως και όλες οι άλλες θαυματουργές, δεν έχουν πολλά κοινά με τις …κοινές εικόνες, αλλά κανένα κοινό με το (ιστορικό) πρόσωπο που συμβολίζουν.

13 σχόλια:

  1. Κον Μέσκον
    Μη χειρότερα...Δεν δύναμαι να σας κατατάξω εις μίαν κατηγορίαν. Και αυτό είναι πολυ θετικόν!
    Αλλά, πράγματι, δεν ηδυνήθην ποτέ να εξηγήσω την ισχύν και έλξιν ωρισμένων θαυματουργών εικόνων. Προσωπικώς, δεν ανήκω εις τους θηρευτάς εικόνων και λειψάνων,αν και θεωρώ εμαυτόν πιστόν άνθρωπον. Όμως, συχνάκις σκέπτομαι ότι ενδεχομένως κάτι να υπάρχει που διαφεύγει της ημετέρας γνώσεως. Ενθυμούμαι εις το Άγιον Όρος, εις την Μονήν Βατοπεδίου κατά την διάρκειαν μιάς Αγρυπνίας την έντονον ευωδίαν που απέπνεε ένα λείψανον Αγίου. Ποία η φύσις των φαινομένων τούτων; Ποία η σχέσιν των με την Θείαν Χάριν; Και εν τέλει ποία η σχέσις Χάριτος και ύλης;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Οι Γάλλοι Διαφωτιστές μου αρέσουν, γιατί είχαν μια αστείρευτη περιέργεια για τον κόσμο μας. Γι΄αυτό θα προσπαθήσω να τους... υπερασπιστώ λιγάκι.

    Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα εκπληκτικό όργανο. Μπορεί και πλάθει ολόκληρους κόσμους όταν βλέπουμε όνειρα στον ύπνο μας, μπορεί και μας κάνει να πιστεύουμε ακράδαντα πως έχουμε ξαναζήσει κάποιες στιγμές, μας δίνει μια εικόνα ενός κόσμου που δεν υπάρχει (τα χρώματα και οι ήχοι είναι απλά κύματα και όμως εμείς τα αντιλαμβανόμαστε ως κάτι το υπέροχο!)...

    Γιατί να μην μπορεί απλά να δημιουργήσει την εντύπωση διαίσθησης, ενόρασης, ακτινοβολίας που έρχεται από μια εικόνα ή ένα άλλο αντικείμενο χωρίς πραγματικά να υπάρχει... ακτινοβολία που να εκπέμπεται από το αντικείμενο; Γιατί η δική μας γνώση ή μαντεψιά ότι πρόκειται για την θαυματουργή εικόνα να μη δημιουργεί τα... θαύματα;

    Για να μιλήσουμε πραγματικά για μαγεία του κόσμου, θα πρέπει να κάνουμε... ανατομία σε πολύ αναλυτικές περιγραφές αυτών των εμπειριών. Ίσως σε κάποια φάση να πρέπει και εσείς να μιλήσετε με τόνο αυτοβιογραφικό και να γράψετε ένα βιβλίο π.χ. που θα εξηγείτε αναλυτικά τις εμπειρίες σας, για να μπορέσουν να βγουν και κάποια συμπεράσματα από τις αναλύσεις που θα γίνουν.

    Εμένα με ενδιαφέρει πολύ το ζήτημα του κατά πόσο αυτός ο πνευματικός χώρος είναι πραγματικός χώρος και τα πνευματικά φαινόμενα είναι εξωτερικά του παρατηρητή φαινόμενα και όχι απλά υποκειμενική αίσθηση. Με ενθουσιάζει που λέτε πως πρόκειται για αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά για να αρχίσουμε να την αναλύουμε και να πειραματιζόμαστε μαζί της κάπως πιο οργανωμένα ως μέρος του φυσικού κόσμου, θα πρέπει και οι φορείς των εμπειριών αυτών να μιλήσουν αναλυτικά για αυτά που ζουν. Εσείς είστε ιδανικός για αυτή την περιγραφή, γιατί γνωρίζετε και τους δυο κόσμους (επιστημονικό και πνευματικό).

    Μάλλον δε θα έχω πρόσβαση για κανά - δυο μήνες στο ίντερνετ, οπότε σας εύχομαι ένα καλό καλοκαίρι και περιμένω με ανυπομονησία τα νέα σας έργα, όποτε αυτά και αν εκδοθούν!


    P.S. Κάποιες φορές έχω ένα πρόβλημα όταν κάνω post στο blog σας (και μόνο στο blog σας μου εμφανίζεται αυτό το πρόβλημα). Βγάζει ένα μήνυμα ότι δεν είναι δυνατή η δημοσίευση και αυτά που έγραφα χάνονται όταν πατήσω το back. Αντί για πλαίσιο σχολίου βγάζει ένα δεύτερο μήνυμα λάθους με κάτι νούμερα και κωδικούς και έτσι χάνω το κείμενο που είχα πληκτρολογήσει. Δεν ξέρω αν και άλλος έχει το ίδιο πρόβλημα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Aνδρέας

    Εχω κ εγω το ίδιο πρόβλημα με το blog, αλλα όχι πάντα. Ειναι θέμα "παραμονής σύνδεσης στο λογαριασμο σου ως Blogger". Aν εχει γίνει time out δεν μπορεις να δημοσιεύσεις.

    κ.Μέσκο, εχω τις ίδιες απορίες με τον Ανδρέα.
    Δεν ξέρω αν είναι δυνατή μια περιλιπτική περιγραφή των φαινομένων αυτών απο εσας.
    Μιλαώ για την σχέση της "δύναμης/ακτινοβολίας" της ύλης. Μου ακούγεται πολύ περίεργο..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σπύρος
    Όπως έχω σημειώσει, προσωπικά δεν πιστεύω σε κάποιο Θεό άρα ούτε και σε κάποια θεία Χάρη. Απλώς πιστεύω ότι ο φυσικός κόσμος είναι πιο πλούσιος απ' ότι πιστευει είτε ο χριστιανισμός είτε ο διαφωτισμός. Επ' ατών θα επανέλθω εν καιρώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανδρέα
    Αν προσέξεις θα δεις ότι έγραψα "τρόπον τινά σαν ακτινοβολία" γιατί δεν είναι ακτινοβολία αλλά προκαλεί αίσθηση σαν ακτινοβολία. Μπορείς να φαντασθείς ότι είναι ροή πληροφορίας. Όλα τα αρχαά ιερά αντικείμενα είναι δέκτες και πομποί πληροφορίας. Υπάρχουν πολλοί λόγοι ένεκα των οποίων δεν πιστεύω ότι τα φαινόμενα στα οποία αναφέρομαι υπάρχουν μόνο στο μυαλό μας. Όχι, υπάρχουν εκεί έξω!
    Για το πρόβλημα στο μπλογκ δεν ξέρω τι να πω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Λιάγκας Γιώργος
    Νομίω ότι προς στιγμή σου απάντησα. Περισότερα αργότερα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. αρα, "Θεος" ειναι οι λογοι των όντων?? Με αγωνια περιμενω τη συνεχεια της συγγραφικης σου εργασιας. Δυστυχως δεν προλαβα τις διαλεξεις που εκανες για την Υποθεση των Λογικών Κβαντων και για το Σοκ και Δεος, οπου (ημουν μονο στην τελευταια από το Σοκ και Δεος) ανελυσες την κοσμοθεωρια σου....
    Επειδη ειμαι "πρωην" συνάδελφός σου, μπορω να παρακαολουθησω τον τροπο σκεψης σου, γιατι και η δικη μου σκεψη εκανε (και κανει) παρόμοια "ταξιδια", οσο αφορα τους προβληματισμους "οντολογικού" χαρακτηρα.
    "Δυστυχως" εχω φτασει σε "παρομοια" πιστη (απιστία) με σενα, και (οπως σιγουρα το καταλαβαινεις) ειναι πολύ δυσκολη κατασταση...
    Χαιρε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Α, είπα κι' εγώ.........νόμιζα προς στιγμήν πως το "τραινάκι του τρόμου" ερχόταν κατά πάνω μας με την όπισθεν !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος
    Προσωπικά δεν καταλαβαίνω γιατί είναι δύσκολη η κατάσταση! Εγώ είμαι μια χαρά...
    Έχω να πω κάποια πράγματα ακόμα, αλλά φοβάμαι ότι θα αργήσω, γιατί η εποχή αυτή δεν είναι κατάλληλη για έκδοση νέων βιβλίων...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κρίνος
    Μα τα έχω όλα πει ήδη. Άλλο εμπειρία και άλλο ερμηνεία. Το τραινάκι δεν γυρίζει πίσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. ΑΦΗΣΤΕ ΤΙΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΕΣ κ ΤΙΣ ΑΜΦΙΣΒΙΤΗΣΕΙΣ Η ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟΝ ΣΚΟΠΟ κ ΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΜΑΣ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ Η ΣΥΝΤΕΛΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ...ΒΑΛΤΕ ΜΑΣΙΤΡΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ κ ΟΘΕΟΣ ΘΑ ΜΑΣ ΣΩΣΕΙ...ανωνυμος τις...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ο τίτλος της ανάρτησης σας είναι λανθασμένος.
    Η μαγεία είναι απάτη ή δαιμονική ενέργεια ή συνδυασμός απάτης και δαιμονικής ενέργειας.
    Και ως εκ τούτου δεν έχει καμία σχέση με την Παναγία.
    Ο ασπασμός των θαυματουργών εικόνων της Παναγίας όπως και των τιμίων λειψάνων των αγίων αποβλέπει στην επαφή με την Άκτιστη Χάρη.
    Τα τίμια λείψανα των Αγίων που είναι άφθαρτα και ενίοτε ευωδιάζουν είναι απόδειξη ότι στη ζωή τους είχαν μεταβληθεί σε Θεοφόρους. Αυτό το πέτυχαν με την τήρηση των εντολών του Χριστού και με τη βοήθεια της Θείας Χάρης.
    Ο Θεός θέλει όλους τους ανθρώπους να τους οδηγήσει στην Θέωση αλλά αυτή η πορεία απαιτεί και τη συνδρομή του ανθρώπου, τη προαίρεσή και τον προσωπικό του πνευματικό αγώνα αποχής από τα πάθη και τις αιτίες τους.
    Οι φυσικοί νόμοι είναι τα σύμβολα του ηθικού νόμου του Θεού. Ο φυσικός κόσμος μας δίνει μία υποψία αλλά δεν μας οδηγεί στον Θεό.
    Η μεγαλοπρέπειά του μας κεντρίζει για κάτι παραπάνω αλλά δεν μας πηγαίνει κιόλας εκεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή