Αναζητώντας την Ανάσταση

Ο πυρήνας του σύγχρονου εκκλησιαστικού τυπικού είναι πολύ παλιός. Πρόκειται για το λεγόμενο τυπικό της Μονής του Αγίου Σάββα που βρίσκεται έξω από τα Ιεροσόλυμα και το οποίο με διάφορες στάσεις και μεταλλάξεις έφθασε μέχρις εμάς. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι διαμορφώθηκε σε εποχή ακμής και έτσι έχει ενσωματώσει γνώσεις ανθρώπων που ασχολήθηκαν εντατικά και συστηματικά με την εκκλησιαστική ζωή. Υποθέτω ακόμα, δεν έχω κάποια σχετική έγκυρη πληροφόρηση, αλλά έχω κάθε λόγο να το πιστεύω, ότι οι άνθρωποι αυτοί, σε στιγμές ακμής της θρησκείας τους, δεν δίστασαν να ενσωματώσουν και γνώσεις από το παρελθόν ή την εμπειρία των γειτόνων τους. Αυτό είναι φανερό στα θεολογικά κείμενα και πιστεύω ότι επεκτείνεται και στην πρακτική ζωή.

Το τυπικό αυτό έχει σημαντική αξία, εάν κανείς ξεχάσει το δογματικό περιτύλιγμα και το δει καθαρά σε ανθρωπολογικό επίπεδο. Να το ξεκαθαρίσω πλήρως. Δεν έχει αξία γιατί μας μεταφέρει μια κάποιου είδους άνωθεν υπερφυσική γνώση, αλλά γιατί μας μεταφέρει μια γνώση για το πώς λειτουργεί, ζει και αναπτύσσεται ο άνθρωπος. Και αυτήν την γνώση πρέπει να την προσεγγίσουμε εξαιρετικά κριτικά και επιλεκτικά γιατί οι άνθρωποι που την ανέπτυξαν είχαν πολλές λανθασμένες γνώσεις και αντιλήψεις αναφορικά με τον κόσμο και τον άνθρωπο.

Το ερώτημα τότε είναι αβίαστο: σε τι μπορεί να μας χρησιμεύσει εμάς, ποια είναι η ιδιαίτερη αξία της. Και η απάντηση είναι σαφής: δεν έχει απόλυτη αξία, δεν την έχουμε απόλυτη ανάγκη, μπορεί να ζήσει κανείς και χωρίς αυτήν. Όμως από την άλλη έχει τροφοδοτήσει την παράδοσή μας, κυλάει στο αίμα μας και ταυτόχρονα εμπεριέχει εμπειρίες αιώνων μεταφέροντας ένα αέρα θα έλεγα εξωτικό, διαφορετικό από αυτόν που αναπνέουμε καθημερινά και έχουμε την ανάγκη από ένα κάτι ξεχωριστό, κάτι ποιητικό, αν θέλετε γραφικό, κάτι που να δίνει χρώμα στην ζωή μας.

Λοιπόν ας αρχίσουμε επισημαίνοντας ότι το Πάσχα είναι ο κεντρικός άξονας πάνω στον οποίο θεμελιώνεται σχεδόν όλος ο καμβάς του ετήσιου εκκλησιαστικού κύκλου. Και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Ο (ετήσιος) χρόνος χωρίζεται σε πριν το Πάσχα και μετά το Πάσχα. Ο πριν του Πάσχα χρόνος έχει στόχο την επίτευξη της βίωσης του Πάσχα, αλλά και ο μετά το Πάσχα χρόνος έχει σαν στόχο την διατήρηση του πασχαλινού αναστάσιμου βιώματος. Το τυπικό αναδεικνύει το Πάσχα σαν ένα ορόσημο το οποίο λειτουργεί ως στόχος προς επίτευξη αλλά και άξονας οργάνωσης της ζωής.

Ανάσταση, αναγέννηση, υπέρβαση, επιτυχία ή όπως αλλιώς θέλετε, ας συμφωνήσουμε να τα ονομάζουμε Πάσχα. Το Πάσχα λοιπόν είναι στόχος υψηλός, δεν είναι κάτι το τετριμμένο το οποίο έρχεται ούτως ή άλλως. Αν θέλετε είναι σαν τα τραίνα που περνούν ούτως ή άλλως, δεν είναι καθόλου βέβαιο όμως ότι είμαστε και εμείς επάνω σε αυτά. Πρέπει λοιπόν να το θέτουμε ως στόχο και μάλιστα όχι μηχανικά αλλά συνειδητά και πραγματικά. Όχι μόνο ως ευχή, αλλά ως υλοποιημένη πράξη, ή καλύτερα σύνολο πράξεων που συντονισμένα και οργανωμένα μέσα σε ένα βάθος χρόνου θα μας οδηγήσουν στο Πάσχα. Αυτό μας διδάσκει το τυπικό και αυτήν την διδασκαλία την έχουμε ξεχάσει τραγικά, εμείς οι νεοέλληνες.

Την ανάγκη δηλαδή να θέτουμε στόχους για τους οποίους να εργαζόμαστε συστηματικά. Όχι να ευχόμαστε να επιτευχθούν , προφανώς από κάποιους άλλους, αλλά να οργανώνουμε την δική μας την ζωή, σε μακροπρόθεσμη βάση έτσι ώστε να τους πετυχαίνουμε. Δεν γνωρίζω πολλούς συμπατριώτες μου που να ζουν με αυτόν τον τρόπο. Γιατί το Πάσχα δεν είναι κάτι το περιστασιακό, είναι στάση και τρόπος ζωής.

Ένα είναι βέβαιο: οι πολιτικοί μας και οι διάφορες συντεχνίες απεχθάνονται το Πάσχα και για τον λόγο αυτό προθυμότατα ανάβουν λαμπάδες…