Αχ αυτή η Πτώση, την θυμήθηκα ανήμερα το Πάσχα!

Κυριακή του Πάσχα ανήμερα, το μεσημέρι βρέθηκα να γευματίζω στο εστιατόριο Διόνυσος, απέναντι από την Ακρόπολη. Καθότι εραστής της Ακρόπολης, το μέρος αυτό είναι για μένα αν όχι το καλύτερο, ένα από τα καλύτερα στην Αθήνα. Ανάμεσα σε μένα και την Ακρόπολη παρεμβλήθηκε ένα θέαμα που μου κίνησε το ενδιαφέρον, με έκανε να σκεφτώ και μου το θύμισε η κ. Σαλογραία.

Αυτός, Αυτή, τα δύο παιδιά και ένας ηλικιωμένος κύριος με όλα τα προσόντα να είναι ο παππούς. Σκηνή βγαλμένη από χολιγουντιανή ταινία. Οι δύο άνδρες άψογοι στο στυλ και το ντύσιμο, όμορφοι λεβέντες, όχι μόνο ο νέος αλλά και ο παππούς με του σκούρο μπλε κουστούμι τα άσπρα μαλλιά και τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά. Για την γυναίκα τι να πω, νέα και πανέμορφη τα δε δύο κοριτσάκια σκέτα κουκλιά. Από την πρώτη στιγμή τους θαύμασα γιατί είχαν μια άλλη πατίνα επάνω τους.

Πλην όμως ευθύς ένοιωσα ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν κατέχω από ντυσίματα αλλά μου φάνηκε ότι η γυναίκα αποτελούσε μια παραφωνία. Από την μια οι κουστουμαρισμένοι άνδρες, από την άλλη αυτή ντυμένη με ένα απλό εμπριμέ φόρεμα και …τσόκαρα στα πόδια, ή τέλος πάντων κάτι τέτοιο. Ότι και να φορούσε θα ήταν όμορφη αλλά δεν πας στον Διόνυσο να φας την Κυριακή του Πάσχα σαν να πηγαίνεις πικνίκ!

Η συνέχεια μου έδωσε νέα στοιχεία. Παρακολουθούσα τον σύζυγο. Καθόταν στην άκρη του τραπεζιού σαν να τον κρατούσε εκεί κάποιος απειλώντας τον με ένα πιστόλι! Ακίνητος, ανέκφραστος, αμέτοχος στο τι συνέβαινε εκεί. Η γυναίκα παρήγγειλε, σερβίρισε, φρόντιζε τα παιδιά, σηκώθηκε, κάθισε, μπήκε, βγήκε, βρισκόταν σε μια διαρκή κίνηση και δραστηριότητα. Από κοντά και ο παππούς. Ο σύζυγος σαν να μην ήταν εκεί, ίσως κάποια στιγμή να έκανε κάποια κίνηση, αλλά εντελώς ανεπαίσθητη.

Ξέρω ότι μπορεί να κάνω εντελώς λάθος, αλλά σκέφτηκα ότι το ντύσιμο της γυναίκας και η στάση του άνδρα δεν ήταν άσχετα, εξέφραζαν τον διχασμό του ζευγαριού και το όλο σκηνικό την κυριαρχία της γυναίκας και την τροπή εις φυγή του άνδρα. Και τον λυπήθηκα πολύ αλλά περισσότερο γιατί αισθάνθηκα σε τι αδιέξοδο βρίσκεται ο άνθρωπος. Τα είχε όλα, όσα άλλοι ούτε στον ύπνο τους δεν θα μπορούσαν να φαντασθούν, χρήμα, νιάτα, ομορφιά και όμως φαινόταν όλα αυτά αντί να του δίνουν χαρά του έδιναν λύπη…

Για μια ακόμα φορά ένοιωσα βαθειά μέσα μου πόσο δύσκολες έχουν γίνει οι σχέσεις των δύο φύλων! Πόσο δύσκολο είναι να ευτυχήσει μια όμορφη γυναίκα σε τι τραγική θέση και αξιοθρήνητη βρίσκεται ο άνδρας. Τα κοριτσάκια ήταν το πολύ 5 χρονών το μεγάλο, και δυό νεότατοι, δεν μπορεί να έχει πολύ καιρό που παντρεύτηκαν, δεν είναι δυνατόν να άλλαξαν τόσο που η δυστυχία να διαδέχθηκε την ευτυχία κατά ένα φυσιολογικό τρόπο.

Έχω την εντύπωση ότι εμείς οι δυτικοί άνθρωποι δυστυχούμε πιο εύκολα από τους άλλους γιατί οι προδιαγραφές της δυστυχίας μας βρίσκονται ριζωμένες βαθειά μέσα στην κουλτούρα μας. Στην διδασκαλία για την Πτώση. Δεν μπορείτε να φαντασθείτε τι δηλητήριο εκχέει αυτή η εβραϊκή αντίληψη στην ζωή μας, ακόμα και αν δεν έχουμε καμιά σχέση με την θρησκεία.

Έχουμε αφομοιώσει βαθειά μέσα μας ότι τα πράγματα δεν είναι φυσικό που είναι έτσι γκρίζα, όπως μας τα φανερώνει η ζωή. Δεν έβλεπε αυτός ο άνδρας την ομορφιά της γυναίκας του; Και βέβαια την έβλεπε, αλλά έβλεπε και κάποια άλλα ας υποθέσουμε αρνητικά. Αν μπορούσε να τα δεχθεί ως κάτι το εντελώς φυσικό και αυτονόητο θα χαιρόταν με την ομορφιά και τα άλλα χαρίσματά της και τα ενοχλητικά θα τα προσπερνούσε όπως προσπερνάει κανείς τόσα και τόσα δυσάρεστα στην ζωή, δυσάρεστα που όμως τα έχει αποδεχθεί ως φυσιολογικά…

Καθίστε και σκεφτείτε πόσες φορές έχετε χάσει την ζωή σας γιατί δεν μπορείτε να δεχθείτε ότι ο κόσμος είναι αυτός που …είναι. Πόσες ανασφάλειες, δισταγμοί, φοβίες, οργή, θυμός και απογοητεύσεις γιατί δεν μπορείτε να αποδεχθείτε ότι είστε τους είδους Homo Sapiens. Και πόση δύναμη δίνετε σε όσους με τον ένα τρόπο ή τον άλλο σας υπόσχονται ότι θα σας γλυτώσουν από την μοίρα του…

Μην φοβάστε, δεν θα χάσετε έτσι την επιθυμία για το καλύτερο, απλά θα την ικανοποιείτε καλύτερα!

Η πολιτική, το μπάσταρδο παιδί της Εκκλησίας

(όποιος βρει ποιο είναι το αντικείμενο της φωτογραφίας …την κερδίζει σε υψηλή ανάλυση, μαζί με το πρωτότυπο)

Τα παιδιά τους αρέσει να παίζουν με κούκλες και στρατιωτάκια. Να τις ντύνουν ή να τα εξοπλίζουν και στο τέλος να φτιάχνουν με την φαντασία τους ιστορίες στις οποίες να πρωταγωνιστούν. Όταν πάλι τα παιδιά μαλώνουν, πριν έρθουν στα χέρια, φωνάζουν όσο πιο δυνατά μπορούν για να τρομάξουν τον αντίπαλο, ή αν είναι λίγο μεγαλύτερα εξαντλούν όλο το αποθεματικό “κακών” λέξεων που γνωρίζουν, ώστε να υπερνικήσουν τον εχθρό: είσαι τέτοιος, είσαι αλλιώτικος, είσαι έτσι είσαι αλλιώς και πάει λέγοντας… Όποιος ξεμείνει από πυρομαχικά σκύβει το κεφάλι και αποχωρεί από το πεδίο της μάχης!

Εδώ και χρόνια λοιπόν είμαι …μια κούκλα ή ένα στρατιωτάκι, στα χέρια ενήλικων παιδιών. Με ντύνουν ή με εξοπλίζουν όπως θέλουν και στην συνέχεια πλάθουν ιστορίες για μένα. Και όπως θα περίμενε κανείς από παιδιά, στην εξέλιξη της ιστορίας κρατούν πρωταγωνιστικό ρόλο για τον εαυτό τους. Με συμβουλεύουν, με παιδαγωγούν και στο τέλος με σώζουν από τον δράκοντα, ή τα αντίθετο: προβλέπουν την καταστροφή μου, με οραματίζονται να κείμαι κατασπαραγμένος από τα αδηφάγα δόντια του.

Το αστείο είναι ότι οι ενήλικες αυτοί που παιδιαρίζουν, το κάνουν πολύ στα σοβαρά! Μιλούν σαν να κατέχουν τας κλεις της αβύσσου, την γνώση του καλού και του κακού και προσπαθούν να με κάνουν να τους προσέξω και να τους παρακαλέσω να …με σώσουν. Δεν λέω το διασκεδάζω πολλαπλώς το θέμα. Είναι δεκάδες αυτοί που με θεωρούν σαν κούκλα με την οποία μπορούν να παίξουν και, όπως και να το κάνουμε, αρχίζω να νοιώθω και λίγο …σταρ! Όπου νάναι θα κρυφοκοιτώ πίσω μου να δω τους παπαράτσι που με κυνηγούν. Τόσοι άνθρωποι να ασχολούνται με την ψυχική και την πνευματική μου υγεία, να ανησυχούν για την σωτηρία μου, δεν είναι και λίγο!

Βέβαια πάνω από όλα, δεν το κρύβω, αισθάνομαι δικαιωμένος, η δικαίωση είναι σπουδαίο συναίσθημα. Δικαιωμένος γιατί αντιδρούν όπως ακριβώς έχω περιγράψει ότι θα κάνουν. Η πλάκα είναι ότι κάνουν αυτό που έχω περιγράψει δημοσίως και εγγράφως ότι θα κάνουν, και δεν καταλαβαίνουν πόσο εκτίθενται.

Πιστοποιημένες γνώσεις ψυχολογίας δεν έχω, αλλά ας μην ξεχνούμε ότι για δεκαετίες ασχολούμαι με ανθρώπους, κάτι έχω καταλάβει και εγώ. Πολλές φορές έχω τον πειρασμό να …αντεπιτεθώ, αλλά ύπαγε οπίσω μου σατανά!

Δεν κρατιέμαι όμως κάτι θα πω! Όλοι αυτοί εκφράζουν με την συμπεριφορά τους ακριβώς την διαστροφή που προκαλεί σε καλούς ανθρώπους η χριστιανική θεολογία. Αν δεν έχουν πρόβλημα να βάλουν την θεότητα στο κρεβάτι της ψυχανάλυσης, θα διστάσουν να το κάνουν σε εμένα; Αν κατέχουν την υπέρτατη αλήθεια, θα δυσκολευτούν να αποφανθούν τα περί εμέ; Και πάει λέγοντας, τα έχω ήδη περιγράψει με μεγάλη λεπτομέρεια.

Είναι όμως και οι άλλοι, αυτοί που νομίζουν ότι θα με νικήσουν αν κραυγάσουν δυνατότερα, αν πουν έξυπνες ατάκες ή αν με συντρίψουν με χαρακτηρισμούς. Τους έχω περιγράψει και αυτούς τόσο αναλυτικά… Στον εικονικό κόσμο που ζούνε, είσαι ότι δηλώσεις, και εφόσον καταφέρουν να μου βάλουν την κατάλληλη κατά την γνώμη τους ταμπέλα, για μένα ή για αυτά που λέω, αισθάνονται ότι τέλειωσαν μαζί μου και μπορούν να γυρίσουν πλευρά και να συνεχίσουν τον μακάριο ύπνο τους…

Θα μου πείτε γιατί δεν αντιδρώ. Η αυστηρότητα δεν είναι το δυνατό μου χαρτί. Ρωτήστε τους μαθητές μου γι’ αυτό. Ύστερα δεν μπορώ να θυμώσω με ανθρώπους που γνωρίζω πολύ καλά ότι είναι αξιόλογοι και είναι απλά θύματα ενός συστήματος που αν μη τι άλλο εξαπάτησε και εμένα… Και το κυριότερο, προσωπικά δεν έχω καμιά αγωνία να πείσω κανένα. Λέω αυτά που λέω και αν κάποιος τα βρίσκει καλά, είναι καλό γι’ αυτόν, αν όχι και πάλι είναι θέμα δικό του. Αυτό που εγώ έχω ανάγκη είναι να εκφραστώ και ζω σε μια εποχή και μια κοινωνία που αυτό είναι εφικτό.

Συγχωρέστε όμως που θα πω ακόμα μια κακία. Αναλύοντας την δομή των θεολογικών διαλόγων, δεν μπορώ να μην δω την ομοιότητα με τους διαλόγους των πολιτικών, τουλάχιστον των περισσοτέρων, στα τηλεοπτικά παράθυρα και να μην σκεφτώ: όντως στην Ελλάδα η πολιτική είναι μπάσταρδο παιδί της εκκλησίας…

Για μένα η εκκλησία έχει πρωτίστως πολιτική σημασία.

Ο Δαρβίνος, η εξέλιξη και οι θεολόγοι

Τηλεόραση βλέπω ελάχιστα. Η συσκευή στο σαλόνι, Home Cinema, η συσκευή στο γραφείο βοηθητική οθόνη υπολογιστή. Πλην όμως έχω την συνήθεια, όπως άλλοι θα κάνουν ένα τσιγάρο, εγώ να κάνω ένα ζάπινγκ και να βλέπω τι παίζουν τα κανάλια. Αν δω τις άχαρες ξανθιές των πρωϊνάδικων ξέρω ότι τίποτα σημαντικό δεν συμβαίνει, αν χορτάσω με τα φαγητά που σιγοψήνονται στην οθόνη, όλα πάνε καλά. Αν τέλος δω τους πολιτικούς στα παράθυρα να υποβαθμίζουν τον εαυτό τους, τότε μπορώ να κοιμηθώ ήσυχος. Έτσι έχω την ψευδαίσθηση ότι …ξέρω τι γίνεται. Τέλος πάντων, όλοι χρειαζόμαστε τρόπους στιγμιαίας χαλάρωσης.

Προχθές το βράδυ λοιπόν πέφτω στην εκπομπή του κ. Σαββίδη, Ανιχνεύσεις. Μιλά κάποιος, βιολόγος ή κάτι σχετικό για τον Δαρβίνο και την εξέλιξη. Πριν προφθάσω να αλλάξω κανάλι, ανοίγει το πλάνο και βλέπω στο πάνελ τον συνήθη εκκλησιαστικό διάκοσμο της εκπομπής, τον κ. Νικόλαο Λουδοβίκο. Ακαριαία βγαίνει η “κακία” από μέσα μου και τζογάρω. Θα το πει, δεν θα το πει, τελικά ποντάρω στο θα το πει. Δεν χρειάσθηκε να περιμένω σχεδόν καθόλου και πράγματι ο κ. Λουδοβίκος το λέει… Ο δημοσιογράφος τον αγριοκοιτάζει για λίγο και ο κ. Λουδοβίκος το εκφράζει στην σεμνή και ταπεινή εκδοχή του… Για λόγους συνεπείας ας πω, ότι αμέσως μετά έκλεισα την τηλεόραση.

Δεν είναι κάτι καινούργιο. Το πρωτοάκουσα πριν 30 χρόνια, όταν ζούσα κοντά σε εκείνο τον κληρικό, στον οποίο κάποιοι εντελώς άδικα, το δηλώνω υπευθύνως, χρέωσαν την τωρινή μου κατάντια! Ήμουν φοιτητής στο πολυτεχνείο και ένας φοιτητής, τότε, της θεολογίας μου λέει: Ξέρεις ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης έγραψε πρώτος για την εξέλιξη των ειδών. Έκτοτε το άκουσα να λέγεται πάμπολλες φορές. Θρίαμβος της Ορθοδοξίας: οι πατέρες πιο εξελικτικοί και από τον Δαρβίνο. Ο κ. Λουδοβίκος ήταν όντως σεμνός και ταπεινός: οι πατέρες είχαν την διαίσθηση της εξέλιξης…

Θαύμασα το θράσος του θεολόγου αλλά και την αδυναμία ή απροθυμία των συνομιλητών του να ασχοληθούν μαζί του. Βλέπετε και οι θεολόγοι και οι επιστήμονες κάθονται σε θρόνο υψηλό και μόλις που καταδέχονται να ανταλλάξουν στα κλεφτά κάποια βλέμματα. Πλην όμως τα θέματα που διαχειρίζονται κάθε άλλο παρά είναι ασήμαντα και αδιάφορα για όλους εμάς, τους άλλους.

Κατανοώ την άγνοια του τότε φοιτητή της θεολογίας, όχι όμως και του εν λόγω θεολόγου. Ας το πω απλά. Όταν με την μηχανή του χρόνου πάμε και πάρουμε συνέντευξη από τον Γρηγόριο θα μας πει ότι ,όταν έγραφε τα σχετικά μάλλον σκεπτόταν τον Ωριγένη παρά την εξέλιξη των ειδών. Δεν γράφω όμως αυτά για να διορθώσω θεολογικά ατοπήματα.

Όχι, θέλω μόνο να δείξω πως άνθρωποι που έχουν κάνει δεύτερη φύση τους την propaganda fidi, ξεγελούν τους ράθυμους στην φιλοσοφική σκέψη. Πράγματι, οι πατέρες μίλησαν για μια διαδοχική εμφάνιση των ζώων, αν θέλετε των ειδών επί της Γης. Και μάλιστα με την υποσημείωση ότι οι προϋποθέσεις τους εγχαράχθηκαν στην δημιουργία από την πρώτη της στιγμή. Πλην όμως άλλο διαδοχική εμφάνιση και άλλο η εξέλιξη όπως μας την πιστοποιούν τα απολιθώματα και τα άλλα ευρήματα.

Στην πατερική και όχι μόνο σκέψη τα είδη εμφανίζονται διαδοχικά, αλλά ως ολοκληρωμένα είδη. Οι πίθηκοι ως πίθηκοι, οι άνθρωποι ως άνθρωποι και …οι γάτες ως γάτες. Αυτό που συνιστά τον πυρήνα της επιστημονικής εξέλιξης είναι το γεγονός ότι τα είδη δεν εμφανίζονται ως τελειωμένα είδη, αλλά ως ατελή τα οποία εξελίσσονται μέσα από διαδικασίες απίστευτης βαρβαρότητας! Αυτό είναι το κεντρικό σημείο της πραγματικότητας της εξέλιξης και είναι ότι πιο αντίθετο, ότι πιο διαφορετικό μπορεί κανείς να συνάγει από τα κείμενα και τις άλλες μαρτυρίες, αναφορικά με τις σχετικές διαισθήσεις των χριστιανών θεολόγων.

Κατά την άποψή μου το να παρακάμπτει κανείς αυτήν την θεμελιώδη διαφορά και να μιλά ότι οι πατέρες είχαν διαίσθηση της εξέλιξης, σε μια συνάφεια με την επέτειο του Δαρβίνου, συνιστά αυτό που συνήθως λέμε εξαπάτηση…

Slumdog Millionaire

Είδαμε το Slumdog millionaire, μου πέταξε μια μέρα πριν από καιρό ένα παιδί στην τάξη, ήταν πολύ καλό, να το δείτε και εσείς! Δεν θυμάμαι ποιο παιδί ήταν, δεν θυμάμαι καν αν ήταν αγόρι ή κορίτσι. Το μόνο που θυμάμαι ήταν ο τόνος της φωνής. Είχε αίσθημα είχε βάθος, θα έλεγα πόνο. Μου έκανε εντύπωση γι’ αυτό και το θυμάμαι. Κάποια στιγμή την βρήκα την ταινία και την κατέβασα και αυτές τις μέρες την είδα. Θυμήθηκα την φωνή και τα αισθήματα που μετέφερε και τα αισθάνθηκα και εγώ, μόνο κατά πολύ ενισχυμένα καθώς προστέθηκαν στον ανάμνηση του Ματωμένου Διαμαντιού, του Hotel Rwanda, του Επίμονου Κηπουρού, της Βαβέλ και εγώ δεν ξέρω τι άλλου…

Θυμάστε για τον “χοντρό” δύτη που σας έλεγα τις προάλλες. Όταν τον ξανασυνάντησα, εξεπλάγην. Είχε “αδυνατήσει” κατά πολύ! Δηλαδή εμένα μου φαινόταν πολύ λιγότερο χοντρός από πριν… Όταν το κατανόησα αναφώνησα, από μέσα μου βέβαια: αμαρτία ομολογημένη, συγχωρεμένη! Πράγματι δεν μπορείτε να φαντασθείτε πόση δύναμη έχει η ομολογία της αμαρτίας! Άνθρωπος που δεν ομολογεί τις αμαρτίες του είναι και αποτυχημένος και μονίμως δυστυχής.

Μην νομίζετε ότι αυτό το ξέρουν και το αξιοποιούν μόνο οι …“παπάδες”. Έχω την εντύπωση ότι αυτοί που το αξιοποιούν περισσότερο είναι οι δυτικοί. Από την δημόσια καταδίκη της λεηλασίας της Κωνσταντινούπολης από του σταυροφόρους που έκανε ο κύριος υπαίτιος της καταστροφής πάπας Ιννοκέντιος, μέχρι τις ταινίες που ανέφερα, οι δυτικοί έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα, είναι πολιτιστικό πλεονέκτημα, από την μια να καταστρέφουν και από την άλλη να ομολογούν την …αμαρτία τους. Έχω την ιδέα ότι επειδή και οι δύο τάσεις είναι γνήσιες, μακροπρόθεσμα το σύστημα παρουσιάζει μεγαλύτερη ευστάθεια…

Αυτοί καλά, εγώ όμως τι; πράγματι και αυτή η ταινία με άγγιξε πολύ, όχι βέβαια γιατί αυτός και αυτή στο τέλος σμίξανε, αυτό στην ζωή δεν συμβαίνει, είναι τα απαραίτητο χρύσωμα του χαπιού που κάνει το προϊόν ευπώλητο. Είναι το βιωματικό άγγιγμα, μέσα από την hidef εικόνα, της σκοτεινής, της τρομακτικής πλευράς της ζωής και η βίωση του γεγονότος ότι σχεδόν κάθε ρούχο που φορώ, κάθε συσκευή που χρησιμοποιώ είναι βουτηγμένη σε αυτό το έρεβος. Είναι made in India, China, Vietnam… Και όχι μόνο…

Αρχικά, παλιότερα, εξαγριωνόμουν, αλλά με τον εαυτό μου. Που για τόσα χρόνια “έτρωγα” το παραμύθι του Άλλου, του μανικού εραστού του ανθρώπου που από έρωτα έγινε άνθρωπος, του γλυκύ Ιησού, και τα υπόλοιπα σχετικά… Το μεγάλο καλό του ανθρώπινου ψυχισμού είναι ότι αγαπά να υποκύπτει στον πανδαμάτορα χρόνο και προσωπικά υποκύπτω με ζήλο και έτσι τώρα τα βρήκα με τον εαυτό μου.

Με τον εαυτό μου τα βρήκα, όμως με το κυρίως θέμα έχω καταλήξει ότι δεν είναι δυνατόν να τα βρω. Πως δηλαδή εγώ να έχω τόσα, όταν οι άλλοι …δεν έχουν τόσα και μάλιστα, συνειδητά, να μην είμαι ευχαριστημένος με αυτά. Γιατί πιστεύω ότι μόνο όταν κάποιος αναζητά συνειδητά το κάτι παραπάνω, γνωρίζει ότι αυτό που ζητά …είναι το κάτι παραπάνω και έτσι είναι ευτυχής με ότι έχει!

Ναι, αλλά αυτή η βίωση της τρομακτικότητας του κόσμου που ζούμε δεν αντιμετωπίζεται με αυτόν τον τρόπο. Ο τρόπος που βρήκα για να την αντιμετωπίσω είναι να αποδεχθώ βαθειά μέσα μου ότι απλά δεν είναι αντιμετωπίσιμη. Η τραγωδία είναι εγγενές στοιχείο του είδους Homo Sapiens. Πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει στην ζωή όλων μας, μόνο που εμφανίζεται με διαφορετικά πρόσωπα. Η τραγωδία δεν είναι καθόλου ρατσίστρια, αγαπά εξίσου τον Ινδό, τον Κινέζο, τον Αμερικάνο και τον Έλληνα, μόνο που κάθε φορά έχει άλλα χαρακτηριστικά…

Ωραία θα ήταν τα πράγματα να σταματούσαν εδώ, τα υπόλοιπα όμως θα τα πω με άλλη ευκαιρία!

Οι εκλογές την Πεντηκοστή

Βρέθηκα σε μια ομήγυρη εγκρατών περί τα θεολογικά συζητητών, με αφορμή το Σοκ και Δέος. Μια όμορφη συζήτηση, όπως πρέπει να την κάνουν πολιτισμένοι άνθρωποι. Ο ένας από τους συνομιλητές διατύπωνε διάφορες θέσεις τις οποίες χαρακτήριζε ως ορθόδοξες. Οι άλλοι του έλεγαν, όχι δεν είναι ορθόδοξες, είναι προτεσταντικές. Και αυτός επέμενε με αφοπλιστική ειλικρίνεια, μα δεν είναι σωστά αυτά που λέω; Του απαντούσαν, μπορεί να είναι σωστά, αλλά δεν είναι ορθόδοξα. Και εγώ, ο ουδέτερος, του έλεγα: μα είναι ξεκάθαρα προτεσταντικές απόψεις. Δεν ξέρω αν πείσθηκε, γιατί επέμενε: μα αφού είναι σωστά δεν μπορεί παρά να είναι ορθόδοξα!

Ο συνομιλητής αυτός, όπως και πλήθος άλλων είναι μια ζωντανή ενσάρκωση του σημαντικότερου χαρακτηριστικού της ορθόδοξης κουλτούρας, που όμως τι ειρωνεία, τον έχει οδηγήσει μακριά από αυτήν. Γυρίστε πίσω στους αιώνες και δείτε την εξέλιξη της ορθόδοξης κουλτούρας. Υπάρχει ένας κεντρικός άξονας, ένα πιστεύω. Αν κάτι πάει στραβά, δεν φταίμε εμείς, είναι στραβός ο γιαλός. Εμείς είμαστε οι σωστοί, οι αληθινοί και όλοι οι άλλοι λάθος. Όσοι αμφιβάλετε για αυτά που ισχυρίζομαι, και θα είστε πολλοί, γιατί τα της ορθοδοξίας τα ξέρουν πράγματι λίγοι, ψάξτε να βρείτε αν ποτέ η Ορθόδοξη Εκκλησία ομολόγησε ότι σε κάτι, οτιδήποτε, έκανε λάθος! Δεν θα βρείτε τέτοια περίπτωση.

Το ναυάγιο ήταν βέβαιο, η ιστορία το επέβαλε στην πατρίδα μας, αλλά καλύτερα το ναυάγιο, το τούρκικο τουρμπάνι, παρά να αλλάξουμε πορεία, η μίτρα του καρδιναλίου, μια επιλογή που την επιλέγουν συνειδητά ή ασυνείδητα πλήθος συμπολιτών μας. Γιατί αυτή η κουλτούρα, ή για να είμαι πιο δίκαιος αυτό το στοιχείο από την κουλτούρα μας, γιατί η παράδοσή μας έχει και άλλα στοιχεία, είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Τι είδους πολιτικούς άραγε μπορεί να ανεχθεί η και να υποστηρίξει μια τέτοια κοινωνία; Προφανώς μόνο δημαγωγούς. Πολιτικός ο οποίος θα πει, συμπολίτες κάναμε και κάνατε λάθος πρέπει να αλλάξουμε πορεία, δεν έχει καμιά τύχη στον τόπο μας. Για σκεφτείτε, ότι αλλαγή έγινε, έγινε γιατί την επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και την κάνουμε πάντα αφού εξαντλήσουμε κάθε περιθώριο καθυστέρησης. Για να δείξουν οι πολιτικοί μας ότι αγωνίστηκαν σκληρά για να διατηρηθεί η άνευ συζητήσεως, “σωστή” μας πορεία.

Όταν ακούω τον κ. Καραμανλή, δεν μπορώ να τον αντέξω ούτε ένα λεπτό. Δεν αντέχω το ψέμα το οποίο παρουσιάζει ως ειλικρίνεια. Είναι φυσικό που τον θεωρούν το ισχυρό χαρτί του κόμματός του. Τον κ. Παπανδρέου τον συμπαθώ κάπως περισσότερο, αλλά …είναι το αδύνατο χαρτί του κόμματός του! Μου άρεσε ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Μάνος γιατί έλεγαν αυτό που πίστευαν ασχέτως από το αν μου ήταν αρεστό ή όχι. Δεν έχει σημασία αν συμφωνεί κανείς με αυτά που λεν. Στην πολιτική οι απαντήσεις δεν είναι άσπρο μαύρο. Σημασία έχει να μπορεί να πει κάποιος, ο γιαλός είναι στην θέση του, εμείς πάμε λάθος…

Λέτε το Άγιο Πνεύμα να μας φωτίσει; Δεν πιστεύω…

Ο χορός των Δερβίσηδων

Το περασμένο Σαββατοκύριακο πήγα δύο φορές στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Και ήταν μια μοναδική εμπειρία. Κυρίως η εκδήλωση του Σαββάτου της οποίας η ιδιαιτερότητα φωτίστηκε δυναμικά από την αντίστιξη σε σχέση με την εκδήλωση της Κυριακής.

Το Σάββατο ήταν μια συναυλία του OMAR FARUK TEKBILEK. Δεν τον ήξερα τον κ. Φαρούκ, ενδιαφέρθηκα για την εκδήλωση επειδή αναφερόταν ότι θα συμμετείχαν περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες και ότι ήταν επηρεασμένος από τους Σούφι. Αυτό με έκανε να δώσω τα όχι λίγα χρήματα και να αγοράσω εισιτήρια μαζί με κάποιο φίλο μου.

Τους Σούφι τους ήξερα, τι θεολόγος θα ήμουν αν δεν τους ήξερα. Είχα επισκευθεί και ένα ξακουστό αρχαίο κέντρο τους, ένα μοναστήρι τους κοντά στην Κομοτηνή. Βρίσκεται σε μια κατάσταση ανάλογη των χριστιανικών ναών στα βάθη της Μικράς Ασίας. Ήθελα όμως να δω τους Δερβίσηδες, μια που πέρσι που πήγα στην Κωνσταντινούπολη ενώ ήταν στο πρόγραμμα να δούμε μια τέτοια παράσταση για κάποιον άγνωστο σε μένα λόγο δεν την είδαμε. Πήγα λοιπόν με προσδοκία αλλά και αφέλεια, εντελώς απροετοίμαστος για αυτό που επακολούθησε.
Για να καταλάβετε λίγο καλύτερα, αν και ντρέπομαι θα το πω! Δεν πάει πολύς καιρός που έλεγα μέσα μου, για κοίταξε, υπάρχουν λαοί όπως οι Τούρκοι που δεν προσέφεραν τίποτα στον σύγχρονο πολιτισμό. Η επίσκεψή μου στο Ντολμά Μπαξέ με έκανε να αναθεωρήσω σιωπηλώς, αλλά όταν αυτός ο Φαρούκ έβγαλε αυτό το σαν φλάουτο όργανο, το Ναϊ, εγώ αγάθεψα. Λοιπόν η εκδήλωση κινήθηκε για μένα σε δύο επίπεδα, θα μιλήσω πρώτα για το πιο εύκολο, το πρώτο την μουσική.

Η μουσική με μάγεψε, με τρέλανε δεν μπορούσα να φαντασθώ ότι θα με κυρίευε έτσι. Σαν να ήταν γραμμένη μέσα μου και το μέσα και το έξω συναντιόντουσαν και φιλιόντουσαν και ας μην είχαν ποτέ ξανά συναντηθεί. Κάτι τέτοια με πείθουν για την αλήθεια της θεωρίας των μιμιδίων, των πολιτιστικών δηλαδή γονιδίων που φέρουμε μέσα μας. Οι Τούρκοι και οι Έλληνες έχουμε πολλά τέτοια. Γνωρίζω καλά βυζαντινή μουσική, είμαι ένας παράφωνος που μετά από μακροχρόνιο κόπο έφθασε στο σημείο να μην καταλαβαίνουν οι άλλοι ότι είναι παράφωνος, πάντως ξέρω καλά θεωρία. Κάποια τραγούδια λοιπόν ήταν ακριβώς μελωδίες σαν αυτές που έχω χορτάσει το παλιό καιρό, καθότι εραστής της βυζαντινής ψαλμωδίας…

Όλα αυτά καλά, πλην όμως όχι μοναδικά. Έχω ακούσει και συναυλίες με ελληνική μουσική και με κλασσική μουσική που μου κίνησαν ανάλογα συναισθήματα. Τα γράφω αυτά για να πω τα υπόλοιπα.

Είχα την τύχη να μου δοθεί θέση στην πρώτη σειρά των καθισμάτων, μπροστά-μπροστά. Έτσι είχα την δυνατότητα να βλέπω τους μουσικούς από πολύ κοντά. Ευθύς κατάλαβα ότι μπροστά μου θα βγουν οι δερβίσηδες. Όταν βγήκαν οι μουσικοί της ορχήστρας αμέσως μέσα μου είπα θα έχει πλάκα. Και αυτό γιατί ακριβώς δίπλα στον ελεύθερο χώρο κάθησε η τελευταία μουσικός που ήταν μια νέα κοπέλα που έπαιζε βιολοντσέλο. Λεπτή, natural blonde, μαυρισμένη στο σολάριουμ, με υπέροχη μαύρη βραδυνή τουαλέτα, με μια λέξη την χαρακτήρισα μέσα μου φίνα! Η αυθεντική προσωποποίηση της κοσμικής Δύσης. Για να δούμε σκέφτηκα πως θα ταιριάξει με την θρησκευτική Ανατολή.

Πράγματι σε λίγο με αργό τελετουργικό τρόπο βγήκαν οι δερβίσηδες και εντέλει ο ένας από αυτούς στέκεται ακριβώς ανάμεσα σε μένα και την μουσικό! Ήμουν πολύ κοντά και μπορούσα να παρακολουθήσω την παραμικρή κίνηση και έκφραση του προσώπου. Ο δερβίσης, ένας μεσήλιξ άνδρας, αρχίζει τον χορό, την περιστροφή γύρω από τον εαυτό του, πάντα με φόντο την κοσμική Δύση.

Και τότε αισθάνομαι να έρχεται προς εμένα το θρησκευτικό μυστικό ρεύμα και να συντονίζομαι με αυτό. Ξέρω ότι λίγοι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν για τι πράγμα μιλώ. Τότε η υπόλοιπη μουσική σαν να χάθηκε, δεν την αισθανόμουν, αισθανόμουν άλλα που δεν λέγονται, όχι γιατί είναι άρρητα, αλλά γιατί είναι απίστευτα. Ο άνθρωπος αυτός, δεν ήταν χορευτής, ήταν κοινωνός αυτής της μυστικής παράδοσης των σούφι, που νόμιζα ότι είχε χαθεί…

Όσες φορές, νομίζω τέσσαρες βγήκε μπροστά μου τόσες φορές με παρέσυρε στον κόσμο του. Έβλεπα την κοπέλα, είμαι βέβαιος, αν και ήταν δίπλα, δεν ένοιωθε τίποτα από αυτά, όπως και ο δερβίσης δεν έδινε σημασία ούτε σε αυτήν ούτε σε κάποιον άλλο. Έβλεπα ότι όταν δεν έπαιζε το όργανο, συνόδευε την μελωδία κτυπώντας το χέρι στο πόδι της, που σημαίνει ότι την συνέπαιρνε, όχι αυτό το κάτι άλλο, αλλά ο ρυθμός, η αισθητική της μελωδίας, της φοβερής μουσικής του Φαρούκ.

Είδα την Δύση και την Ανατολή μαζί, είδα τις δύο όψεις του ανθρώπου, το συναισθηματικό βίωμα και την μυστική εμπειρία να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο, αλλά αλίμονο όχι στον ίδιο άνθρωπο. Είδα την υπέροχη Δύση με την φοβερή εκφραστικότητα των αισθημάτων και των συναισθημάτων, που όμως της λείπει το μυστικό βάθος και την σοβαρή Ανατολή που φαντάζει τόσο άχαρη και δυσνόητη, τι καταλαβαίνει αυτός ο παππούς που γυρίζει γύρω γύρω τόσην ώρα, πάλι καλά που δεν πέφτει…

Την άλλη μέρα παρακολούθησα ένα υπέροχο θρησκευτικό έργο, την Δημιουργία, του Χάιντν. Αν είχε και υπότιτλους να καταλαβαίνουμε τα λόγια θα ήταν τέλειο, πλην όμως και έτσι λειτούργησε σαν τέλεια αντίστιξη. Από την μια το θρησκευτικό βίωμα που το προκαλεί το περιβάλλον, η μουσική, οι εικόνες, όλα αυτά τα οποία μας προσφέρουν απλόχερα οι αισθήσεις και από την άλλη το μυστικό βίωμα που μπορεί να βλαστήσει ακόμα και στο πετρώδες έδαφος της σκηνής του Μεγάρου Μουσικής!

Μην είστε άπιστοι!

Για την ΔΡΑΣΗ

Στο σχολείο ένας μαθητής μου έχει κλέψει την καρδιά! Αν όμως κάποιος μπορούσε να με παρατηρήσει εν δράσει, ποτέ δεν θα μπορούσε να καταλάβει για ποιον μιλώ. Πρόκειται για ένα αμίλητο και ήσυχο αγόρι, για μένα υπερβολικά ήσυχος. Έχω το κακό να αγαπώ τα ανήσυχα παιδιά και γι’ αυτόν είχα κάποια ανησυχία. Φέτος βελτίωσε δραματικά τις επιδόσεις του, αλλά κυρίως όταν ανοίγει το στόμα του λέει κάτι που είναι και άσχετο με το τι γίνεται στην τάξη, αλλά ταυτόχρονα και ιδιαίτερα δυνατό, με βγάζει νοκ άουτ!

Πριν λίγες μέρες είχε τελειώσει η εξέταση, παραδώσαν τα γραπτά και μείνανε 4-5 παιδιά και συζητούσαμε για τα θέματα. Τότε ξαφνικά, ο μέχρι στιγμής σιωπηλός μου λέει: Συγνώμη κύριε, να ρωτήσω κάτι άσχετο; Βέβαια του λέω. Θα το δείτε το ντιμπέητ; Όχι του απάντησα, αλλά το μπάσκετ μετά θα το δω! Λέγοντας αυτά αισθάνθηκα αφόρητη αγανάκτηση αλλά και κακία.

Είμαι από τους πολίτες που δίνουν την νίκη στις εκλογές. Από τους ψηφοφόρους που δεν έχουν πρόβλημα να ψηφίσουν είτε το ένα είτε το άλλο κόμμα ανάλογα με το ποιο θα με εμπνεύσει. Τώρα είμαι εξαγριωμένος και με τα δύο μεγάλα κόμματα. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πω το γιατί. Αυτό το ντιμπέητ είναι η δημόσια ομολογία της αποτυχίας της πολιτικής, όχι απλά της πολιτικής αλλά της πολιτικής κουλτούρας του τόπου μας. Έχουν λεχθεί πολλά γι’ αυτό. Εγώ όμως θα πάω λίγο παραπέρα.

Η κουλτούρα αυτή είναι η κουλτούρα των ανθρώπων που έχουν τις απαντήσεις, τις μοναδικές απαντήσεις που είναι (αυτονόητα) σωστές. Οι αλήθειες δεν διαλέγονται, μάχονται μόνο για να επιβληθούν στις άλλες.

Στην πολιτική και στην Εκκλησία διασώζονται τα πλέον αναχρονιστικά, σκοτεινά στοιχεία της ελληνικής κουλτούρας, αυτό της μεταφυσικής πίστης στην κατοχή της αλήθειας, ο εξοβελισμός του ορθού λόγου, η αδυναμία διαλόγου, η άκρατη εκμετάλλευση του ψυχισμού των ανθρώπων, το ανορθολογικό βίωμα… Απορεί κανείς που οι πολιτικοί τα έχουν πλακάκια με την Εκκλησία;

Τι ειρωνεία! Και να σκεφτεί κανείς ότι στο πιο πετυχημένο κομμάτι της ορθόδοξης παράδοσης, αυτό της άσκησης, μεγίστη των αρετών λογίζεται η διάκριση, δηλαδή ο αναστοχασμός πάνω στο βίωμα και στις διαδρομές που κανείς ακολουθεί, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που ανέπτυξε η παράδοση αυτή, με πλήρη δηλαδή ενεργοποίηση του λογιστικού της ψυχής…

Ο τρόπος που αντιμετωπίζει ο εκκλησιαστικός χώρος την πρόκληση που συνιστά το Σοκ και Δέος είναι τόσο όμοιος με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι πολιτικοί τα προβλήματά μας, με αποκορύφωμα την οικονομική κρίση των ημερών…

Είχα πει θα ψηφίσω λευκό, αλλά είπα όχι θα ψηφίσω ένα άλλο μικρό κόμμα. Επέλεξα την Δράση (http://www.drassi.gr/) γιατί οι άνθρωποι που υπάρχουν εκεί εκφράζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ιδέες που πιστεύω ότι χρειάζεται η Ελλάδα για να προχωρήσει στο μέλλον.

Μια τέτοια επιλογή ενέχει πάντα και εντελώς υποκειμενικά στοιχεία. Δεν μπορώ να ξεχάσω την χαρά που ένοιωσα, κάποιο μεσημέρι κολλημένος στο φανάρι της περιφερειακής της Θεσσαλονίκης με την εθνική Θεσσαλονίκης Κατερίνης, στο Καλοχώρι, όταν άκουγα στο ραδιόφωνο τον κ. Μάνο να αναγγέλλει το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα έπεσε κάτω από το 10%. Ήταν νομίζω το 1990. Οι νέοι δεν μπορούν να καταλάβουν πως είναι να ζεις με πληθωρισμό 25%, οι παλιοί όμως ξέρουν…