Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Χριστός. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Χριστός. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή 9 Απριλίου 2010

Ακτίνα φωτός!


Φαίνεται ότι …με άκουσαν! Ή εγώ φέτος δεν άκουσα αρκετά! Ο λόγος είναι για το Χριστός Ανέστη. Νομίζω ότι φέτος δεν έπαιξε τόσο πολύ στα media όσο πέρσι. Μπορεί βέβαια απλώς να μην άκουσα εγώ, αλλά δεν είδα την διακοσμητική κορδέλα με το Χριστός Ανέστη σε κάποιο τηλεοπτικό παράθυρο, κάτι που πέρσι μου έδωσε την αφορμή να γράψω το σχετικό κείμενο. Το πιο πιθανό βέβαια είναι να εξοστρακίστηκε το Χριστός Ανέστη λόγω της Μεγαλοβδομαδιάτικης κατάστασης της χώρας.

Συνέβη όμως και κάτι άλλο. Πολλοί γνωστοί μου δίστασαν να …μου ευχηθούν Χριστός Ανέστη! Αυτό είναι το πρόβλημα με την ενσωμάτωση στις εθνικές μας φαντασιώσεις θρησκευτικών στοιχείων, δεν μπορούμε να βιώσουμε την θρησκεία ως μια προσωπική και μόνο υπόθεση στην οποία ο καθένας μας μπορεί να έχει την δική του άποψη και βίωση.

Ας το ξεκαθαρίσω. Αν με ρωτούσε κανείς σε τι από τα δύο ποντάρεις, στο να αναστήθηκε όντως ο Χριστός ή στο να μην αναστήθηκε, θα απαντήσω ότι θεωρώ το δεύτερο πολύ πιο πιθανό δηλαδή το να μην αναστήθηκε. Δεν έχω όμως τίποτα με κάποιον που πιστεύει το πρώτο. Δεν έχω τίποτα με την πίστη γενικά. Η ανάσταση του Χριστού είναι ένα υπερφυσικό γεγονός στο οποίο κάποιος μπορεί κάλλιστα να πιστεύει, όπως βέβαια και να μην πιστεύει. Μπορώ κάλλιστα να καταλάβω κάποιον που λέει ότι χάρηκε πολύ που αναστήθηκε ο Χριστός, όπως καταλαβαίνω και κάποιον που χαίρεται γιατί κέρδισε ο Ολυμπιακός. Και τα δύο ψυχολογικά παιχνίδια είναι που εμένα δεν με ενδιαφέρουν. Παίζω με άλλα…

Όταν λοιπόν συναντώ κάποιον που γνωρίζω ότι πιστεύει στην Ανάσταση, θα του ευχηθώ Χριστός Ανέστη σεβόμενος την πίστη του και αν μου ευχηθεί κάποιος που γνωρίζω ότι πι-στεύει στην Ανάσταση, Χριστός Ανέστη θα του απαντήσω Αληθώς Ανέστη και πάλι σεβόμενος την πίστη του. Στην ζωή τα πράγματα δεν είναι ή άσπρα ή μαύρα και δεν μπορεί κάθε τι να είναι αφορμή για αντιπαράθεση. Με ενοχλεί όμως όταν κάποιος έτσι στο άσχετο μου λέει Χριστός Ανέστη. Δεν με ενοχλεί ούτε ο Χριστός ούτε το ότι κάποιοι πιστεύουν ότι αναστήθηκε, αλλά το γεγονός ότι εθιζόμαστε να λέμε λόγια χωρίς αντίκρισμα, χωρίς να τα εννοούμε, ή και ακόμα χειρότερα αν προσπαθούμε να επιβάλουμε τις απόψεις μας στους άλλους.

Φυσικά αν κάποιος αρχίσει να μου λέει ότι η ανάσταση του Χριστού μας …έσωσε, θα φάει πόρτα! Γιατί είναι άλλο η πίστη σε ένα υπερφυσικό γεγονός και άλλο η πίστη σε ένα παραλογισμό. Γιατί αυτό είναι το παιχνίδι που παίζουν οι θρησκείες. Με άλλοθι τα πραγματικά ή υποτιθέμενα υπερφυσικά γεγονότα μας πασάρουν τις πιο παράλογες διδασκαλίες.

Μια κοινωνία λοιπόν που εθίζεται να ανέχεται ένα παραλογισμό του τύπου Ο “Χριστός σώζει” είναι ώριμη να περάσει το χείλος του γκρεμού πιστεύοντας ότι ο από μηχανής θεός, τέλος πάντων με κάποιο τρόπο, θα την σώσει. Η ελληνική κοινωνία είναι ολοπρόθυμη να ακούσει για τέτοιου είδους σωτηρία, αγωνίζεται με νύχια και δόντια για να παραμείνει πιστή στα μυθεύματά της, αλλά έκανε ένα τραγικό λάθος. Θέλησε να έχει ως νόμισμα το ευρώ… Πάντα μεταξύ των πολλών άλλων, ευρώ και κληρικοί και θεολόγοι, που λένε ότι παραμύθια θέλουν στα παράθυρα ή στα σχολεία, δεν είναι συμβατά.

Και ο λογαριασμός στο τραπέζι!

Πέμπτη 1 Απριλίου 2010

Τα Πάθη


Την ταινία την έχω κατεβάσει εδώ και καιρό, πλην όμως δεν αποφάσιζα να την δω εξαιτίας των κριτικών που διάβασα. Χθές την έπαιξε η τηλεόραση και είδα κάποιες σκηνές για λίγα λεπτά, μου δημιουργήθηκε αποστροφή και την άφησα. Πρόκειται για την ταινία Τα Πάθη του Χριστού, του Μελ Γκίμπσον. Έπεσα πάνω σε σκηνές από τα βασανιστήρια, έσφιξα, βόγγυξα και έκλεισα την τηλεόραση. Δεν την πάω την βία σε καμιά εκδοχή.

Μετά σκεπτόμουν. Να πω την αλήθεια ποτέ δεν με συγκίνησαν σκέψεις του τύπου, τον καημένο τον Χριστούλη τι πολλά υπέμεινε και άλλα σχετικά. Πολύ περισσότερο τώρα… Δεν ξέρω αν ο ιστορικός Ιησούς πέρασε όντως τα πάθη που περιγράφει ο Γκίμπσον, αλλά μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι εκατομμύρια άλλα ανθρώπινα όντα υπέφεραν τέτοια και πολύ χειρότερα στα χέρια άλλων ανθρώπινων όντων. Ο άνθρωπος είναι μοναδικός, κανένα άλλο ζώο δεν βασανίζει έτσι ζώα του είδους του… Δεν ξέρω τι φταίει, είναι η αμαρτία του Αδάμ, είναι η εξελικτική διαδικασία, ότι και αν είναι εμένα με ενδιαφέρει …να μην είμαι εκεί. Να μην μου τύχει εμένα τέτοιο λαχείο, δεν με παρηγορεί καθόλου που κάποιοι το ονομάζουν σταυρό.

Και ξέρετε αυτό το λαχείο δεν είναι τόσο μακριά από εμάς, όσο τουλάχιστον νομίζουμε. Μια ματιά στο αστυνομικό δελτίο μας δείχνει ότι και σήμερα συνάνθρωποί μας είναι έτοιμοι να βασανίσουν μέχρι θανάτου τον συνάνθρωπό τους προκειμένου να πετύχουν να πάρουν αυτό που θέλουν. Και αν αυτό είναι πιθανό να συμβεί στην αυλή μας, κατά μείζονα λόγο συμβαίνει σε αυλές λιγότερο τακτοποιημένες. Αλλά υπάρχει το σφάξιμο με κονσέρβα, υπάρχει και το σφάξιμο με το βαμβάκι. Στα αλήθεια τι άλλο κάνουν όλοι αυτοί που οδηγούν μια χώρα στην χρεωκοπία, που την αναγκάζουν να οδηγήσει με βίαιο τρόπο εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών της στην μακροχρόνια ανεργία; Στ’ αλήθεια τι να σκέπτεται άραγε ο πολιτικός που μας οδήγησε εδώ; Κάνει μακροχρόνιες διακοπές…

Είμαστε απίστευτοι στο να δικαιολογούμε τα αδικαιολόγητα, να βάζουμε στο stand by την σκέψη μας, την συνείδησή μας, την προσωπικότητά μας, προκειμένου να ικανοποιήσουμε αυτό που δεν αντιλαμβανόμαστε. Είναι συγκλονιστικός ο διάλογος στην ταινία Διαβάζοντας την Χάνα, όταν την ρωτάει ο δικαστής, (είχαν αυτή και κάποιοι άλλοι κλειδώσει 300 εβραίους σε μια εκκλησία για να περάσουν την νύχτα, όμως η εκκλησία πήρε φωτιά, αλλά αυτοί δεν άνοιξαν τις πόρτες και έτσι οι εβραίοι κάηκαν ζωντανοί) γιατί δεν άνοιξε τις πόρτες και αυτή απαντά με απόλυτη φυσικότητα: μα θα φεύγαν έξω και θα σκορπούσαν! Είμαστε μοναδικοί στο να βασανίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.

Τι άραγε μας σώζει; Ένα πράγμα μας σώζει από το σκοτάδι της ανθρώπινης φύσης μας. Η πίστη σε ιδέες. Ο Χριστός των ευαγγελίων μας προμήθευσε με τέτοιες ιδέες, το έκαναν και άλλοι, και με αυτήν την έννοια μας έσωσε. Πλην όμως τώρα πια έχει ξεπεραστεί και δεν υπάρχει ο αντικαταστάτης του.

Και ξέρετε τι είναι πιο τρομακτικό. Το γεγονός ότι η μόνη ιδέα που φαίνεται να επιβιώνει είναι …η επιβίωση! Δεν θα ήθελα να είμαι εκεί.

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

Το ιερό είδωλο

Την σκηνή την θυμάμαι σαν σε όνειρο. Κύριε γράψατε ιστορία, μου είπε ένας μαθητής κατά την επιστροφή από την Βαρκελώνη. (ή κάτι τέτοιο) γιατί του λέω; Μα θυμώσατε και υψώσατε τον τόνο της φωνής σας… Για να το λέει έτσι θα είναι, γιατί εγώ δεν το κατάλαβα καθώς τα έβαζα με τους αρμόδιους (που δεν ήξερα ποιοι ήταν) οι οποίοι μας κρατούσαν κλεισμένους μέσα στο λεωφορείο που θα μας πήγαινε στο αεροπλάνο, όρθιους ξεθεωμένους χωρίς να μας λένε τι συμβαίνει… Ε λοιπόν, μπορεί να μην θυμώνω εύκολα, αλλά θυμώνω. Θυμώνω π.χ. συχνά με τους άλλους οδηγούς στον δρόμο, είμαι θυμωμένος τώρα και με τους θεολόγους της δεκαετίας του 60. Είμαι εξοργισμένος μαζί τους. Μόνο παρακαλώ προσέξτε, με κανένα δεν είμαι θυμωμένος προσωπικά. Κάθε άλλο.

Είμαι λοιπόν εξοργισμένος γιατί το πτώμα της εκκλησίας που είχε εξοκείλει στην παραλία και έτρεφε, όσο και με όποιο τρόπο, αυτούς που πήγαιναν κοντά, αυτοί λοιπόν το ενταφίασαν για τα καλά και μετά το έκτισαν από πάνω με τσιμέντο, έτσι που ούτε αυτοί να φάνε κάτι, αλλά ούτε να αφήσουν κάποιον άλλο να τσιμπολογήσει. Δεν έφθανε που με έκαναν να νομίζω ότι εκεί μέσα, κάτω από το μπετόν υπήρχε ζωή, αλλά και στην συνέχεια με έκαναν να πάψω να τρέφομαι …οικειοθελώς. Χρειάστηκα βοήθεια από έξω για να καταλάβω από τι στερούσα τον εαυτό μου…

Αυτοί οι άνθρωποι είχαν την φαντασίωση ότι μπορούσαν να μιλήσουν για …το είναι. Διέστε τι μου έγραψε κάποιος μόλις προχθές. «ζεις για το "φαίνεσθαι" και οχι για το " Ειναι"». Θλιβερό κατάλοιπο αυτής της φαντασίωσης. Οι φωστήρες της οικουμένης μιλούν για το Είναι, και προσέξετε, για το Είναι του Θεού! Είναι μεγάλο κόλπο το να μετατρέψεις την ηθική σε οντολογία, σε οδηγεί κατευθείαν στον τάφο.

Το είχα φάει και εγώ το παραμύθι. Αφού δεν πιστεύεις ότι ο Χριστός είναι Θεός, τι νόημα έχει η προσευχή. Και έκανα οκτώ χρόνια χωρίς… Τώρα, πρέπει να συμβεί κάτι το εξαιρετικό για να την παραλείψω. Και θα μου πείτε σε τι προσεύχομαι; Η απάντηση είναι ολοκάθαρη: Στην ιερή αντανάκλαση του …εαυτού μου. Εκεί που προσεύχονται όλοι όσοι προσεύχονται, είτε στον Χριστό είτε στον Μωάμεθ είτε …στον Δία.

(είπαμε: όποιος βγάζει σπυριά με τα παραπάνω ας μην τα διαβάζει!)

Λοιπόν, όσοι πιστοί, σπάστε τα τσιμέντα των θεολόγων και των διαφόρων ιερατείων και εντρυφήσατε στον πλούτο της πίστης…

Γιατί πλησιάζουν τα Χριστούγεννα!



Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Περί υγιεινής ...διατροφής

Ο Χριστός οικτίρει τους θεολόγους και εκκλησιαστικούς της εποχής του γιατί ούτε οι ίδιοι βρίσκουν τον δρόμο τους ούτε όμως και αφήνουν τους άλλους να τον βρουν, προφανώς διδάσκοντας ψευδείς διδασκαλίες. Αυτή η εικόνα μου ήρθε στον νου καθώς εντρυφώ στην εικόνα …του πτώματος! Του πτώματος της εκκλησίας. Η αλήθεια είναι ότι κάπως το ψυχανεμιζόμουν από καιρό, αλλά σταδιακά το ξεκαθαρίζω περισσότερο. Η προσπάθεια των θεολόγων και των εκκλησιαστικών να αποδείξουν ότι η εκκλησία είναι ζωντανή, δεν καταστρέφει μόνο τους ίδιους, αλλά στερεί και από τους άλλους την δυνατότητα να τραφούν από αυτήν.

Ας αφήσουμε κατά μέρος την εικόνα του πτώματος γιατί συνειρμικά μας πάει σε αηδιαστικά πράγματα και αυτά για τα οποία μιλάω δεν είναι υποχρεωτικά αηδιαστικά και ας επικεντρωθούμε σε μια άποψη, την άποψη ότι ο Χριστός είναι Θεός που έγινε άνθρωπος για να σώσει …τους ανθρώπους. Είναι εξόφθαλμο ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός και δεν έσωσε κανένα, εν τούτοις αρκετοί αξιόλογοι άνθρωποι αναλώνονται στο να αποδείξουν ότι, …τα φαινόμενα απατούν. Προφανώς έχουν τους λόγους τους που το κάνουν και είναι σεβαστοί. Προφανώς επίσης όσοι δεν έχουν τους ίδιους λόγους, δεν πείθονται με …τις αποδείξεις τους. Μέχρι εδώ καλά.

Το ερώτημα που θέτω είναι, άραγε, ο Χριστός που δεν είναι Θεός και η χριστιανική θρησκεία, που δεν είναι αληθινή, είναι άχρηστα πράγματα που καλόν είναι να τα αγνοούμε; Ή μήπως μπορούν να αποτελέσουν πηγές εσωτερικής τροφοδοσίας. Λοιπόν η άποψή μου είναι ότι όταν ο Χριστός νοηθεί ως αυτός που είναι, ένας άνθρωπος αλλά διδάσκαλος και η διδασκαλία του νοηθεί ως μια λίαν επιτυχής ανθρώπινη διδασκαλία, μπορεί να αποβεί όντως μια θετική παρουσία στην ζωή του σύγχρονου, αλλά προβληματισμένου περί τα υπαρξιακά θέματα, ανθρώπου. Όταν όμως νοηθεί όπως τον “πουλάει” η εκκλησία και οι θεολόγοι της, οδηγεί τον άνθρωπος στον μαρασμό, στο ναυάγιο, βέβαια σε ένα βάθος χρόνου. Όπως ακριβώς συμβαίνει με όλα τα ψέματα, είτε μιλάμε για ναρκωτικά είτε αναβολικά που προς στιγμή ανακουφίζουν τον άνθρωπο, σε βάθος χρόνου όμως τον καταστρέφουν.

Ο Χριστός είναι ένας δρόμος, όχι ο μοναδικός ούτε ο καλύτερος για όλους, αλλά εν πάση περιπτώσει για όσους έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα που έχουν επηρεασθεί από την διδασκαλία του. Και ο δρόμος αυτός έχει πάρα πολλές παραλλαγές, ο καθένας μπορεί να βρει μία κατάλληλη γι’ αυτόν. Υπάρχουν πολλές τεχνικές ανακάλυψης τέτοιων δρόμων, αλλά όλες υπακούουν σε μια πραγματικότητα, ότι οι άνθρωποι είναι …άνθρωποι. Κάθε τι το οποίο έχει αντέξει κάπως στην δοκιμασία του χρόνου, και όλες οι μεγάλες θρησκείες περνούν από αυτό το κριτήριο, αντιστοιχεί σε κάποια ανθρωπολογική πραγματικότητα.

Ε λοιπόν, στον σημερινό κόσμο που ελάχιστα μας αφήνει να αναρωτηθούμε για τον εαυτό μας, η σχετική μας απορία είναι μέγιστη και η γνώση της παράδοσής μας είναι ένας τρόπος για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και σε θεωρητικό αλλά κυρίως σε πρακτικό επίπεδο. Αρκεί να μην μπλέξουμε στις “αλήθειες” των παπάδων και των θεολόγων. Που βέβαια κάνουν ότι τους περνάει από το χέρι, θεμιτό και αθέμιτο για να μην τους ξεφύγουμε. Όμως πια είναι …ξεδοντιασμένοι!

Να ένας τρόπος να τους ξεφύγουμε: Να μάθουμε να …πιστεύουμε στον ανύπαρκτο Θεό!

Δευτέρα 11 Μαΐου 2009

Ζήτω η ειδωλολατρία!

Γράφω στην προηγούμενη ανάρτηση: “Δεν νομίζω ότι πιστεύει κανείς σήμερα, πως ο Ιησούς ήταν πραγματικά Θεός. ” Και βέβαια θα πει κάποιος δεν ξέρεις τι λες. Όμως ήδη αμέσως παρακάτω σημειώνω: “ Στο βιβλίο μου όμως μιλώ για πολύ περισσότερους άλλους, που στην πράξη αλλά και στην διδασκαλία τους έχουν μετατρέψει τον Χριστό σε ένα άψυχο είδωλο.” Ας μιλήσω λίγο περισσότερο γι’ αυτό.

Για τον Χριστό μας μιλά η χριστιανική Εκκλησία. Κήρυττε γι’ Αυτόν επί αιώνες. Δεν έλεγε όμως ότι πιστέψτε στον Χριστό, είναι ένας ωφέλιμος μύθος, ένα χρήσιμο σύμβολο που γεμίζει με αισιοδοξία την ζωή των ανθρώπων. Δεν τον πρότεινε ως την πηγή ωραίων και υψηλών βιωμάτων, ως καθάρσιο των ψυχικών αδιεξόδων, η ως μια πηγή ηθικής έμπνευσης και πρότυπο για την ζωή μας. Οι μάρτυρες δεν μαρτύρησαν για όλα αυτά και οι ιεραπόστολοι δεν έλεγαν στους ειδωλολάτρες, ελάτε σε εμάς, σας προσφέρουμε υψηλότερης ποιότητας βιώματα. Όχι επί αιώνες η Εκκλησία έλεγε άλλα. Έλεγε ότι ο Χριστός είναι η μόνη Αλήθεια, η μόνη οδός σωτηρίας, μόνο όποιος πιστέψει σε αυτόν σώζεται και όποιος δεν πιστέψει χάνεται στην κόλαση. Σταδιακά δε περιέγραψε και το τι είναι ο Χριστός και ποια η οδός της σωτηρίας με μεγάλη ακρίβεια. Ο εκκλησιαστικός και ευαγγελικός λόγος ήταν μαχαίρι κοφτερό που έκοβε στα δύο τον κόσμο και την ζωή. Από δεξιά η σωτηρία και από αριστερά η απώλεια. Αλλοίμονο σε αυτόν που δεν πίστευε και ζούσε με απόλυτη ακρίβεια…

Αυτός ο Χριστός έχει πάψει να υπάρχει. Μάλλον υπάρχει μόνο για αυτούς που οι άλλοι χριστιανοί ονομάζουν ακραίους ή γραφικούς. Δεν θυμάμαι να έχω συναντήσει τα τελευταία πολλά χρόνια, από κοντά κάποιον τέτοιο (ακραίο ή γραφικό) χριστιανό. Η συντριπτική πλειοψηφία των χριστιανών πιστεύουν σε ένα Χριστό δικής τους κοπής. Σε ένα Χριστό είδωλο, ένα βίωμα, ένα σύμβολο, μια ηθική αξία.

Δεν λέω ότι αυτό είναι κακό. Μπορεί απεναντίας και να είναι καλό.

Είναι όμως απαραίτητο να πιστεύουμε σε είδωλα; Και αν είναι απαραίτητο, δεν μπορούμε άραγε να δεχτούμε ότι τα είδωλα είναι …είδωλα;

Για φανταστείτε να αποδεχτείτε ότι το είδωλο που πιστεύετε είναι …είδωλο. Πόσο πιο θετικά, δημιουργικά μπορεί να λειτουργήσει μέσα στον ζωή σας! Χωρίς τις ενοχές που παράγει η οντολογικοποίηση της πίστης!

Στ’ αλήθεια πιστεύετε ότι είμαστε, (Εμείς οι Έλληνες) άνθρωποι ανώτερης τάξης από τους απανταχού της γης ειδωλολάτρες;

Παρασκευή 24 Απριλίου 2009

Συνέντευξη στον Βασίλη Καλαμαρά για την Ελευθεροτυπία


Αφού σπουδάσατε θετικές επιστήμες, Θεολογία, γίνατε μοναχός και κληρικός. Εχετε πλέον εγκαταλείψει τον εκκλησιαστικό χώρο και διδάσκετε Θεολογία στη Μέση Εκπαίδευση. Εκ των υστέρων, αντιλαμβάνεσθε αυτές τις μεταβάσεις-περάσματα ότι αποτελούν την έκφραση μίας και αδιαιρέτου περιπέτειας;

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΡΣΕΝΙΟΣ ΜΕΣΚΟΣ: Οταν βλέπει κανείς την πορεία μου, ίσως θεωρήσει ότι οι σταθμοί αυτοί σηματοδοτούν αλλαγές της προσωπικότητάς μου. Η δική μου αντίληψη είναι ότι σ' όλη αυτή την πορεία παρέμεινα θεμελιωδώς ο ίδιος και αντέδρασα στις περιστάσεις των καιρών. Δηλαδή, συγκεκριμένες συνθήκες μιας συγκεκριμένης εποχής με ώθησαν προς τον μοναχισμό - θα γράψω σύντομα γι' αυτό. Η αλλαγή λοιπόν στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμουν τα πράγματα με οδήγησε στην απόφαση ν' αλλάξω πορεία.

Κάποια στιγμή σάς προκάλεσαν ασφυξία τα μαύρα ρούχα του μοναχού;

Γ.Α.Μ.: Οχι. Παρ' όλο που ίσως αυτό πιστεύουν μερικοί. Προσωπικά χάρηκα πολύ τα χρόνια, τα οποία έζησα ως μοναχός, γι' αυτό δεν έχω καμία δυσκολία να μιλώ γι' αυτά.

Ποιες είναι οι χαρές της μοναστικής ζωής;

Γ.Α.Μ.: Η χαρά της πνευματικής ζωής είναι η προσευχή. Επί είκοσι χρόνια ήταν η χαρά μου.

Υπάρχει διαφορά ως προς την ενεργειακή ένταση από προσευχή σε προσευχή;

Γ.Α.Μ.: Βεβαιότατα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι προσευχής, ανάλογα με την ποικιλία των καταστάσεων και την ποικιλότητα των προσώπων.

Εχει όρια; Κι αν ναι, πότε αυτά ξεπερνιούνται;

Γ.Α.Μ.: Κατά τη γνώμη μου, περιορίζεται από τα ψυχοσωματικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου.

Η μυστική εμπειρία μπορεί να περιγραφεί με λόγια ή δεν πρέπει να μιλάμε γι' αυτήν;

Γ.Α.Μ.: Πιστεύω ότι αυτός που τη βιώνει, δεν την περιγράφει ως δικό του βίωμα, αλλά επειδή είναι μία ανθρώπινη εμπειρία μιλάμε και συζητάμε γι' αυτήν.

Αυτή η εμπειρία ξεφεύγει από την πραγματική πραγματικότητα;

Γ.Α.Μ.: Οχι. Η μυστική εμπειρία είναι στοιχείο της πραγματικής φυσικής πραγματικότητας. Δηλαδή, μιλώντας φιλοσοφικά, πιστεύω ότι ερμηνεύεται νατουραλιστικά.

Είναι σαν ένα φως φωτεινότατο;

Γ.Α.Μ.: Εχει την αίσθηση του φωτός, αλλά προσωπικά δεν πιστεύω ότι προκαλείται από εκπομπή φωτονίων ή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.

Η ερμηνεία αυτής της αίσθησης είναι πέρα από τη Φυσική και πέρα από τη Θεολογία;

Γ.Α.Μ.: Ερμηνεύεται με τη σύνθεση της Φυσικής με τη Θεολογία. Αυτή η σύνθεση καταλήγει στο να αποδοθεί φυσική υπόσταση στην πληροφορία. Δηλαδή, η πληροφορία να συνιστά ένα μη αναγώγιμο σε κάτι άλλο φυσικό στοιχείο του Σύμπαντος, όπως είναι η ύλη και η ενέργεια.

Με την επιστήμη της Κβαντομηχανικής καταργήθηκε ο Θεός;

Γ.Α.Μ.: Δεν θα πω μόνον όχι, αλλά θα πω ότι κάθε άμεση ανάμειξη της Κβαντικής Φυσικής με θεολογικά θέματα συνιστά βιασμό και της Κβαντικής Φυσικής και της Λογικής.

Τον Θεό έχουμε τη δυνατότητα να τον σκεφτόμαστε με τη Λογική;

Γ.Α.Μ.: Η Λογική έχει ένα πεδίο εφαρμογής. Κάποιο τμήμα της έννοιας του Θεού εμπίπτει στον χώρο αυτό, με συνέπεια οι λογικές κατασκευές των θεολογιών και των θρησκειών να εμπίπτουν στα όρια και στον έλεγχο της Λογικής.

Στο βιβλίο σας «Σοκ και δέος» υποστηρίζετε ότι η πίστη στη θεότητα του Χριστού σβήνει, όπως κάποτε έσβησε η πίστη στο λάλον ύδωρ του Απόλλωνος;

Γ.Α.Μ.: Η φράση «Ο Χριστός είναι Θεός» έχει χάσει όλο το αρχαίο περιεχόμενό της, και επομένως αυτό έχει ήδη συμβεί. Απλώς η κοινωνία μας δυσκολεύεται και θα δυσκολευτεί ακόμη να το χωνέψει.

Γιατί όμως;

Γ.Α.Μ.: Σ' αυτή την πίστη υπάρχουν εθνικές και πολιτικές επενδύσεις από πολύ παλιά. Αυτός είναι ο λόγος που δυσκολευόμαστε να ομολογήσουμε αυτά τα οποία στην πραγματικότητα καταλαβαίνουμε.

Ο χριστιανισμός που γνωρίζουμε είναι ο χριστιανισμός του Αποστόλου Παύλου;

Γ.Α.Μ.: Νομίζω ότι αυτό η βιβλική επιστήμη το θεωρεί δεδομένο, με την έννοια ότι ο Παύλος διαμόρφωσε την εικόνα που επικράτησε σχετικά με τον Χριστό.

Η επιστροφή στην θρησκεία είναι συγκυριακό φαινόμενο; Οι «προφητείες» του Σάμιουελ Χάντιγκτον περί σύγκρουσης των πολιτισμών θα δικαιωθούν;

Γ.Α.Μ.: Οι θρησκείες επιστρέφουν στο προσκήνιο και για συγκυριακούς λόγους, δηλαδή κοινωνικοπολιτικούς, αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν βαθύτεροι υπαρξιακοί λόγοι που ευνοούν αυτή την επιστροφή. Η επιστήμη η οποία προσπάθησε να αντικαταστήσει τη θρησκεία δίνει πολλές απαντήσεις, αλλά αφήνει και καίρια κενά, όσον αφορά τα υπαρξιακά ερωτήματα των ανθρώπων. Ενας ώριμος άνθρωπος μπορεί να ζήσει χωρίς να έχει «τελικές» λύσεις στα υπαρξιακά του ερωτήματα. Ο μέσος άνθρωπος έχει ανάγκη «τελικών» απαντήσεων, τις οποίες μόνον η θρησκεία μπορεί να υποσχεθεί.